IDFI-ს მეხსიერებისა და დეზინფორმაციის კვლევების მიმართულების ხელმძღვანელი, ანტონ ვაჭარაძე ონლაინ საერთაშორისო კონფერენციაზე „არქივები - საზღვრები, იდენტობა, აღქმა“ მოხსენებით წარდგა. მან კორონავირუსის პანდემიის პირობებში ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებსა და აღმოსავლეთის ბლოკის ქვეყნებში სახელმწიფო არქივების ღიაობის შესახებ ისაუბრა.

ღონისძიება არქივების საერთაშორისო საბჭოს (ICA) ეგიდით გაიმართა და პროექტის ორგანიზატორები იყვნენ: კონსორციუმი ICARUS (საარქივო კვლევების საერთაშორისო ცენტრი) და EURBICA (ICA-ის ევროპის რეგიონალური ფილიალი). კონფერენციას ესწრებოდნენ საერთაშორისო ორგანიზაციების, ევროპული ქვეყნების ეროვნული არქივების, მუზეუმების, უნივერსიტეტებისა და სხვა აკადემიური დაწესებულებების წარმომადგენლები.

წარმოდგენილ და განხილულ მთავარ თემებს შორის იყო: ღონისძიებები, რომლებიც აუცილებელია არქივების დაცვის, აღრიცხვისა და გაციფრულების კუთხით, მიმდინარე საარქივო პროექტები და პროგრამები ევროპის მასშტაბით, არქივებსა და კერძო ორგანიზაციებს შორის ურთიერთთანამშრომლობა. პრეზენტაციებმა და დისკუსიებმა მოიცვა ყველა ის ძირითადი პრობლემა და გამოწვევა, რომელსაც არქივები, საარქივო პროექტები და არქივების მომხმარებლები აწყდებიან. ყურადღება განსაკუთრებით გამახვილდა დიჯიტალიზაციაზე, არქივების ეკონომიკურ დამოუკიდებლობასა და სფეროს ახლებურ განვითარებაზე.

ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა (IDFI), საერთაშორისო მკვლევრებთან ერთად, 2019-2020 წლებში განახორციელა პროექტი - „სახელმწიფო არქივების ღიაობის შეფასება ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებსა და აღმოსავლეთის ბლოკის ქვეყნებში“. კვლევამ გამოავლინა რეგიონის 18 ქვეყნის სახელმწიფო არქივების გამჭვირვალობის რეიტინგი და ასევე საკმაოდ საინტერესო მიგნებები და სპეციფიკა, რომლებიც ამა თუ იმ ქვეყანაში სახელმწიფო არქივებს გააჩნიათ. კვლევის დაწყებისას, 2019 წლის ივნისის თვეში, რა თქმა უნდა, არ იყო გათვალისწინებული პანდემიის ფაქტორი, რამაც მთელ მსოფლიოში მნიშვნელოვნად შეცვალა არა მხოლოდ არქივების მდგომარეობა, არამედ ცხოვრების ყველა მიმართულება. ბუნებრივია, ეს კვლევის მეთოდოლოგიასა და საბოლოო რეიტინგში ვერ აისახებოდა. შესაბამისად, პროექტის ფარგლებში დაიგეგმა ახალი კვლევა, რომლის მიზანიც იყო გაერკვია, როგორი დონის ღიაობა შესთავაზა ამა თუ იმ სახელმწიფო არქივმა მკვლევრებს კორონავირუსის პანდემიისა და საყოველთაო კარანტინის დროს და როგორ მოახერხა თანამედროვე რეალობასთან ადაპტირება. აგრეთვე, შეიმუშავეს თუ არა სახელმწიფო არქივებმა სამომავლოდ, მსგავს სიტუაციებში მოქმედების სტრატეგიული გეგმა. კვლევისთვის IDFI-მ შეადგინა კითხვარი, რომელიც არქივში მუშაობის გამოცდილების მქონე საერთაშორისო პარტნიორებმა შეავსეს. გარდა ამისა კვლევის მომზადებაში გამოყენებულია ინტერნეტში ხელმისაწვდომი წყაროები.

კონფერენციაზე ანტონ ვაჭარაძემ სწორედ აღნიშნული თემა - „სახელმწიფო არქივების ღიაობა კორონავირუსის პანდემიის პირობებში ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებსა და აღმოსავლეთის ბლოკის ქვეყნებში“ წარადგინა და განიხილა კვლევის მთავარი მიგნებები. მოხსენებამ დაინტერესება გამოიწვია დამსწრეებსა და პანელისტებს შორის და დაიგეგმა მისი უფრო ფართო მასშტაბით წარდგენა და გაცნობა ევროპული საარქივო საზოგადოებისთვის.

კონფერენციის პროგრამა შეგიძლიათ იხილოთ აქ.