პროექტის სახელწოდება: „საქართველოს საჯარო დაწესებულებების საინფორმაციო რესურსების მონიტორინგი“

პროექტი დაფინანსებულია ღია საზოგადების ინსტიტუტის ($30 000.00) (Оpen Society Institute) და ეროვნული უსაფრთხოების არქივის ($15 00.00)  (The National Security Archive)  მიერ.

პროექტის ბოუჯეტია - $45 000.00

პროექტის ხანგრძლივობაა-6 თვე.

2010 წლის ივლისში ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა დაიწყო პროექტი: "საქართველოს საჯარო დაწესებულებების საინფორმაციო რესურსების (ოფიციალური ვებ-გვერდბის) მონიტორინგი”. ეს პროექტი დაფინანსებული და მხარდაჭერილია ღია საზოგადოების ინსტიტუტის($30 000.00)  და  არასამთავრობო, არაკომერციული ორგანიზაცია “ეროვნული უსაფრთხოების არქივის” ($15 000.00) მიერ.

პროექტის ფარგლებში, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი განახორციელებს საქართველოს საჯარო დაწესებულებების ოფიციალური საიტების აუდიტსდა მათ დეტალურ ანალიზს გამჭვირვალობის და ინფორმატიულობის შეფასების მიზნით. ეს პროექტი არის 2009 წელს ინსტიტუტის მიერ განხორციელებული საქართველოს აღმასრულებელი ხელისუფლების (სამინისტროების) ოფიციალური  ვებ-გვერდების მონიტორინგის პროექტის გაგრძელებას.

პროექტის მიზანია საქართველოს საჯარო დაწესებულებების ოფიციალური საიტების შესწავლის და აუდიტის საშუალებით ხელი შეუწყოს:

• საჯარო დაწესებულებების განჭვირვალობის და ანგარიშვალდებულების ხარისხის ამაღლებას;
• ინფორმაციის თავისუფლების განვითარებას;
• ელექტრონული მმართველობის განვითარებას საქართველოში.

ინსტიტუტი პროექტით გათვალისწინებული მიზნების მიღწევას აპირებს შემდეგი საქმიანობის განხორციელებით:

• საჯარო დაწესებულებების ოფიციალური ვებ-გვერდების აუდიტი და ანალიზი;
• მონიტორინგის და ანალიზის საფუძველზე საჯარო დაწესებულებების სარეიტინგო ცხრილის შედგენა მათი გამჭვირვალობის და ინფორმაციულობის ხარისხის მიხედვით;
• საჯარო დაწესებულებებისთვის რეკომენდაციების შემუშვება  ინფორმაციის თავისუფლების და ელექტრონული მმართველობის  განვითრების შესახებ (და ამ მიმართულებით ცვლილებების პროაქტიური ლობირება);
• მოხსენებების მომზადება საქართველოში ინფორმაციის თავისუფლების მდგომარეობის შესახებ.
   

ნებისმიერი მთავრობის ფუნდამენტალური ფუნქციაა მოემსახუროს თავის მოქალაქეებს თანასწორობისა და სამართლიანობის პრინციპის საფუძველზე. მთავრობის საქმიანობა მიმართული უნდა იყოს სამოქალაქო სამსახურისაკენ ღია ეფექტური დიალოგის გზით საზოგადოებასთან, სადაც არ არის არანაირი განსხვავება მდიდარსა და ღარიბს შორის და სადაც ყველა თანაბრად ჩართულია მიმდინარე პროცესში.

წარმატებული დემოკრატიული სახელმწიფოსა და ცივილური საზოგადოების ჩამოყალიბებისთვის აუცილებელია, ერთის მხრივ, ღია და ტრანსფარენტული პოლიტიკური სისტემის, მეორეს მხრივ კი – საკუთარი უფლებებისა და მოვალეობების მცოდნე აქტიური საზოგადოების არსებობა.

კარგი მმართველობა საჭიროებს ამ ორ ასპექტს შორის დაბალანსებულ ურთიერთკავშირს. დამაკავშირებელი რგოლის გაძლიერება ხელს შეუწყობს საზოგადოების ინტეგრირებას და სახელმწიფო საქმიანობაში ჩართვას ინტერაქტიული ფორმით,  რაც თავის მხრივ განაპირობებს სახელმწიფო ლეგიტიმურობის გამტკიცებისა და ნდობის  გაძლიერებას.

კარგი მმართველობა წარმოუდგენელია გამჭვირვალობის ანუ ინფორმაციის უფლების გარეშე. გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების ხარისხის ამაღლებისათვის სახელმწიფომ პირველ რიგში უნდა გააუმჯობესოს ინფორმაციის ხელმისაწვდომობისა და მომსახურების ხარისხი ცალკეული მოქალაქეებისა და ბიზნესებისათვის.

საქართველოში, სადაც სწრაფად მზარდი ინტერნეტ სივრცის მიუხედავად, ელექტრონული დემოკრატიის კულტურა ესესაა ვითარდება, ამ პროცესების  მონიტორინგი განსაკუთრებით საჭირო და აუცილებელია.

ქართული ვებ-სივრცის განვითარება ხელს შეუწყობს მოქალაქეთა უფლებების სრულ რეალიზებას ინფორმაციის მოპოვების, მოთხოვნის, მისაწვდომობის და გავრცელების კუთხით. ხალხისთვის ღნიშნული უფლებების რეალურად მინიჭება გახდის ჩვენს მთავრობას ანგარიშვალდებულს და პასუხისმგებელს მოქალაქეთა მოთხოვნებისა და საჭიროებების მიმართ.

ზემოთხსენებული ფაქტორებიდან გამომდინარე ინფორმაციის თავისუფლების საკითხი რჩება ჩვენი ორგანიზაციის სტრატეგიის მთავარ პრიორიტეტად და აუცილებელ კომპონენტად. ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი აგრძელებს გასულ წელს განვითარებული პროექტის (საჯარო დაწესებულებების საინფორმაციო რესურსების მონიტორინგი) განხორციელებასა და განვითარებას, რომლის მიზანია მოქალაქეებისთვის ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის გაადვილება და ქვეყანაში ელექტრონული მმართველობის დანერგვა.

მიუხედავად იმისა, რომ ახლად დაარსებული ინსტიტუტი არ იყო ცნობილი არასამთავრობო სექტორში, საპილოტე პროექტის დასრულების შემდეგ, პროექტის შედეგები და შესრულებული სამუშაო საკმაოდ საინტერესო აღმოჩნდა. ეს შეიძლება აიხსნას რამდენიმე ფაქტორით: პირველ რიგში, ეს არის ნოვატორული (განახლებადი) იდეა, რადგან ეს იყო პირველი შემთხვევა საქართველოში, როცა სამთავრობო ინტერნეტ-სივრცის ტრანსფარენტულობაზე განსხვავებულად გაკეთდა აქცენტი. აგრეთვე, მხედველობაში უნდა მივიღოთ ის ფაქტი, რომ, ზოგადად, ახალი ქართული საზოგადოება უფრო აქტიურადაა ჩართული ინტერნეტ-სინამდვილეში. თუ მანამდე ინტერნეტი იყო მხოლოდ ინფორმაციის გაცვლის საშუალება, ახლა იგი გამოიყენება სხვადასხვა სოციალურ-ეკონომიკური მომსახურებების გაცვლისთვის.

პროექტის მთავარი მიზანია კვლევითი სამუშაოების ჩატარებითა და ქართული სამთავრობო ინტერნეტ-სივრცის შესახებ ანალიზის მომზადებით, საქართველოში ტრანსფარენტული საინფორმაციო სივრცის განვითარების მხარდაჭერა. ინსტიტუტის მიერ ჩატარებული პირველი მონიტორინგი მოიცავდა მხოლოდ საქართველოს სამინისტროებს, მაშინ, როცა მიმდინარე პროექტის ჩარჩოებში წარმოებული კვლევა მიზნად ისახავს ქართველი საზოგადოებისთვის სამთავრობო ინტერნეტ-სივრცის შესახებ უფრო ფართო სურათის წარმოდგენას. საჯარო დაწესებულებების დაახლოებით 45 ოფიციალურ ვებ-გვერდს ჩაუტარდება დეტალური მონიტორინგი ჩვენი ინსტიტუტის იურიდიულ ექსპერტთა ჯგუფის მიერ. ზოგადი სურათი გვიჩვენებს რეალურად არსებულ პრობლემებს შედარებითი ანალიზი კი გამოკვეთს საქართველოში ელექტრონული მმართველობისა და ელექტრონული დემოკრატიის დამყარების ტენდენციებს.

პროექტის მთავარი მიზანია არამარტო მონიტორინგის ჩატარება და ქართული სამთავრობო ინტერნეტ-სივრცის ზოგადი სურათის წარმოგენა, არამედ რეალური ცვლილებების განხორციელება ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის გეგმების თანახმად. აქედან გამომდინარე, კვლევის სტრატეგია ითვალისწინებს კონკრეტული გარემოს შექმნას სამთავრობო სტრუქტურებში ვებ-სივრცის განვითარებისთვის.  

საჯარო ინსტიტუტებთან კომუნიკაციის ინტერაქტიული არხის შექმნითა და განმტკიცებით აღნიშნული პროექტი მიზნად ისახავს სამთავრობო ორგანოებს შორის შიდა კონკურენციის ზრდას, რაც, შესაბამისად, განაპირობებს ინტერნეტ-სივრცეში პოზიტიურ ცვლილებს.

სტრატეგია

ინსტიტუტის მიერ ჩატარებული ძირითადი კვლევის მიზანი იყო იმის გამორკვევა, თუ რა დოზით არის ხელმისაწვდომი სახელმწიფო საინფორმაციო წყაროები და ინფორმაციის რა ნაწილი ქვეყნდება სახელმწიფო ორგანიზაციების ოფციალურ ვებ-გვერდებზე. გარდა ამისა მნიშნელოვანი იყო გამოქვეყნებული ინფორმაციის ხარისხობრივი ინდექსები. კვლევის საწყისი ეტაპი მიზნად ისახავდა ზოგადი პრობლემებისა და არსებული ნააკლოვანებების გამოვლენასა და შეფასებას.

მიმდინარე პროექტის სტრატეგია, თავისი არსით უცვლელი დარჩა, თუმცა, ახლა იგი ეფუძნება უფრო პროაქტიულ მეთოდებს. აქცენტი კეთდება არამარტო სახელმწიფო ინსტიტუტებთან ურთიერთობებზე, არამედ – მოქალაქეების ჩართულობაზე. ინტერაქტიული სტრატეგია ეყრდნობა სამ კომპონენტს, იგი ორიენტირებულია: სახელმწიფო ორგანოებთან პროდუქტიული სამუშაო ურთიერთობების ხელშეწყობაზე, მედიისა და ექსპერტთა რესურსების გააქტიურებასა და ამ პროცესებში სოციალური ქსელის გამოყენებით საზოგადოების უშუალო მონაწილეობაზე. Mმონიტორინგის თითოეული სტადიის დასრულებისთანავე, წინასწარი შედეგები და მოკლე სარეკომენდაციო სია ეგზავნება საჯარო დაწესებულებას. ფუნქციონალური ურთიერთთანამშრობლობის მხარდასაჭერისა და განვითარებისთვის ინტერნეტ-სტრუქტურის გამაუმჯობესებელი ინიციატივებზე დაყრდნობით.

მედიისა და ექსპერტთა მხრიდან ფართო დაინტერესების მისაღწევად, ინსტიტუტი ამზადებს ელექტრონულ ბიულეტენს და აქვეყნებს  მას IDFI-ის ვებ-გვერდზე. ინსტიტუტი ელექტრონულ ბიულეტენს უგზავნის დაინტერესებულ კვლევით ცენტრებს და ინსტიტუტებს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს, საერთაშორისო ორგანიზაციებს, ფონდებსა და მედია სექტორს.

მთელი რიგი სოციალური ქსელების გამოყენებით, (სახელდობრ, Facebook  http://www.facebook.com/pages/IDFI/111225785601207, ბლოგებით და ინტერნეტ ფორუმებით) ხდება მონიტორინგის შედეგების  ფართო საზოგადოებისთვის მიწოდება რაც სმოქალაქეებს შორის ინტერესისა და ცოდნის გაღრმავებას ემსახურება და  ხელს  უწყობს საზოგადოების აქტიურ მონაწილეობას საკითხების განხილვაში.