თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2020 წლის 16 იანვრის გადაწყვეტილებით სსიპ „საქართველოს ეროვნულ არქივს“ (ეროვნული არქივი) კიდევ ერთხელ დაევალა იმ საჯარო ინფორმაციის გაცემა, რომელსაც ა(ა)იპ „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი“ (IDFI) 2018 წლის 29 ივნისიდან ითხოვს. კერძოდ, IDFI-ის მიზანს წარმოადგენს ინფორმაციის მიღება იმის შესახებ, თუ რამდენ განმცხადებელს ეთქვა უარი ეროვნული საარქივო ფონდის დოკუმენტებთან დაშვებაზე და რა საფუძვლით. თავდაპირველად ინფორმაციის გაცემის ვალდებულება ეროვნულ არქივს თბილისის საქალაქო სასამართლომ დააკისრა. ეროვნულმა არქივმა არ გაიზიარა პირველი ინსტანციის სასამართლოს მსჯელობა და ის თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრა, თუმცა წარუმატებლად.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გამართულ პროცესზე, სასამართლომ ადგილზე მსჯელობით მიიღო საქმეზე შემაჯამებელი გადაწყვეტილება და დაადგინა, რომ ეროვნული არქივის სააპელაციო საჩივარი იყო დაუსაბუთებელი, რის გამოც ის არ უნდა დაკმაყოფილებულიყო.

სააპელაციო დავის მიმდინარეობისას IDFI სასამართლოს ყურადღებას ამახვილებდა იმაზე, რომ ეროვნული არქივის საჩივარი არ აკმაყოფილებდა საქართველოს ადმინისტრაციული და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით დადგენილ სააპელაციო საჩივრის საფუძვლებს. კერძოდ, სააპელაციო საჩივრის იმ ნაწილში სადაც აპელანტის მიერ მითითებული უნდა ყოფილიყო  გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ფაქტობრივი უსწორობები აპელანტი არ აყენებდა კითხვის ნიშნის ქვეშ პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს. ამასთან, ეროვნული არქივი არ განმარტავდა თუ რა ნაწილში იყო თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება სამართლებრივად დაუსაბუთებელი.

აპელანტი სააპელაციო საჩივარში მიუთითებდა, რომ ინფორმაციის გაცემა იყო შეუძლებელი, რამდენადაც მოთხოვნილი ინფორმაცია არ იყო ეროვნულ არქივში შექმნილი, დამუშავებული ან/და დაცული. ამასთან ის ხაზს უსვამდა იმ გარემოებას, რომ ეროვნულ არქივში მცირე რაოდენობით, თუმცა ინახებოდა ადმინისტრაციული აქტები, რომელთა საფუძველზეც განმცხადებლებს წერილობითი სახით ეთქვათ უარი ეროვნულ არქივში დაცულ დოკუმენტებთან დაშვებაში. 

სასამართლოს მსჯელობა

სააპელაციო სასამართლომ საკუთარ გადაწყვეტილებაში ხაზი გაუსვა საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრული ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის უფლების მნიშვნელობას და განმარტა მისი ფარგლები. ამასთან, სასამართლომ მიუთითა საქართველოს კონსტიტუციითა და  ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით გათვალისწინებულ ინფორმაციის შეზღუდვის სამართლებრივ საფუძვლებზე და დაადგინა, რომ IDFI-ის მიერ მოთხოვნილი ინფორმაცია, თავისი შინაარსით, არ შეიცავდა სახელმწიფო საიდუმლოების, კომერციული და პირის პერსონალური მონაცემების შესახებ რაიმე სახის მონაცემებს. შესაბამისად, მოთხოვნილი ინფორმაცია წარმოადგენდა საჯარო ხასიათის ინფორმაციას, რომლის გაცემის ვალდებულებაც ეკისრებოდა ეროვნულ არქივს.

სააპელაციო სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა „ეროვნული საარქივო ფონდისა და ეროვნული არქივების შესახებ“ საქართველოს კანონზე და ეროვნული არქივის როლის გათვალისწინებით, განსაკუთრებული მნიშვნელობა მიანიჭა საარქივო ფონდებთან მკვლევართა დაშვების შესახებ სტატისტიკური ინფორმაციის საჯაროობას.  საკუთარ გადაწყვეტილებაში სააპელაციო სასამართლო მიუთითებს:

„განმცხადებლის (IDFI-ის) მიერ მოთხოვნილი ინფორმაცია არ შეიცავს სახელმწიფო საიდუმლოებას, კომერციული ან პირის პერსონალური მონაცემების შესახებ რაიმე სახის მონაცემებს...თავის მხრივ მოპასუხე მხარის (ეროვნული არქივი) აპელირება იმაზე, რომ მასთან დაცული ინფორმაცია მოთხოვნილ შემთხვეებთან დაკავშირებით იმდენად მცირეა, რომ ის ვერ ასახავს ეროვნული არქივის მიერ დაინტერესებული პირებისთვის ყოველდღიურად გაწეული კონსულტაციის/კომუნიკაციის პროცესს, არ გამორიცხავს ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულებას გასცეს ის ინფორმაცია, რაც მას გააჩნია კანონი დადგენილი წესით.“

მოვუწოდებთ, საქართველოს ეროვნული არქივს სრულად გააცნობიეროს მასზე დაკისრებული უმნიშვნელოვანესი როლი დემოკრატიულ საზოგადოებაში, გაიზიაროს სააპელაციო სასამართლოს შეფასება და უახლოეს ვადებში მოგვაწოდოს ჩვენს მიერ მოთხოვნილი ინფორმაცია ეროვნული საარქივო ფონდის დოკუმენტებთან დაშვებაზე უარის თქმის შემთხვევების შესახებ.