საქართველოს პარლამენტი არის ქვეყნის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო, რომელიც ახორციელებს საკანონმდებლო საქმიანობას, განსაზღვრავს ქვეყნის საშინაო და საგარეო პოლიტიკის ძირითად მიმართულებებს, საქართველოს კონსტიტუციით დადგენილ ფარგლებში კონტროლს უწევს მთავრობის საქმიანობას და ახორციელებს სხვა უფლებამოსილებებს.
საქართველოს კონსტიტუციაში 2017 წლის 13 ოქტომბერს შეტანილი ცვლილებების თანახმად, საქართველო სრულად გადავიდა მართვის საპარლამენტო მოდელზე, რამაც პარლამენტის საქმიანობაში მოქალაქეთა ჩართულობას განსაკუთრებული მნიშვნელობა შესძინა. ამასთანავე, საქართველოს პარლამენტი ჩართულია ღია მმართველობის პარტნიორობის (OGP) ინიციატივაში, რომლის ფარგლებშიც აღებული აქვს ვალდებულება საპარლამენტო საქმიანობა გახადოს უფრო ღია, გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული. სწორედ ღია პარლამენტის ფარგლებში შემუშავდა მოქალაქეთა ჩართულობის ახალი მექანიზმები, რომლებიც ახლა ინერგება პარლამენტის მიერ.
ახალი მექანიზმების დანერგვის პროცესში მნიშვნელოვანია გამოკვლეული იყოს საპარლამენტო საქმიანობაში მოქალაქეთა მონაწილეობის კუთხით არსებული გამოწვევები და დადგინდეს მათი გაუმჯობესების გზები. სამომავლოდ, მსგავსი კვლევების ჩატარება და სტატისტიკის რეგულარული წარმოება დაეხმარება საქართველოს პარლამენტს, დინამიკაში დააკვირდეს არსებული მექანიზმების გამოყენების პრაქტიკას, აკონტროლოს მათი ეფექტიანობა და ხარვეზების არსებობის შემთხვევაში, გააუმჯობესოს ისინი.
სწორედ ამ მიზნით, პარლამენტიდან გამოთხოვილ იქნა ინფორმაცია და მომზადდა ანალიზი საქართველოს პარლამენტში მოქალაქეთა ჩართულობის შესახებ. მონაცემების დამუშავების შედეგად გამოიკვეთა მოქალაქეთა ჩართულობის სტატისტიკა პარლამენტის საქმიანობის ყველა ეტაპზე. ასევე, შესაძლებელი გახდა გარკვეული პრობლემების იდენტიფიცირება, რომელთა გადაწყვეტის შემთხვევაში, სტატისტიკური მონაცემების სამომავლოდ დამუშავება და შესაბამისი შედარებითი ანალიზი მეტად გამარტივდება.
საქართველოს პარლამენტის მიერ მოწოდებული, პარლამენტის საქმიანობაში მოქალაქეთა მონაწილეობის სტატისტიკური ინფორმაციის ანალიზის საფუძველზე შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ძირითად პრობლემას კომიტეტების მიერ ინფორმაციის აღრიცხვის ერთიანი სისტემის არარსებობა წარმოადგენს. ყველა კომიტეტი სხვადასხვა სახის ინფორმაციას აღრიცხავს განსხვავებული ფორმით, რაც შეუძლებელს ხდის მოქალაქეთა ჩართულობის კუთხით ერთიანი სტატისტიკის არსებობას.
პარლამენტში შესული განცხადებების და ასევე საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნათა რაოდენობა ადასტურებს მოქალაქეთა ინტერეს პარლამენტის საქმიანობისადმი. 2016-2018 წლებში პარლამენტის ვებგვერდისა და სოციალური ქსელების მომხმარებელთა რაოდენობის ზრდის დინამიკაც ხაზს უსვამს ამ მიგნებას. თუმცა, მიუხედავად მოქალაქეთა ინტერესისა პარლამენტში მიმდინარე პროცესების მიმართ, ისინი თითქმის არ სარგებლობენ პეტიციის წარდგენისა და პლენარულ სხდომებზე დასწრების უფლებით. ასევე მცირეა კანონპროექტებზე მოქალაქეთა მიერ კომენტარების გაკეთებისა და საჯარო ინფორმაციის ელექტრონულ მოთხოვნათა რაოდენობა.
პრობლემურად შეიძლება ასევე შეფასდეს, მოქალაქეების მიერ წარდგენილი საკანონმდებლო წინადადებების პარლამენტის მიერ ინიცირებისა და მათზე დადებითი დასკვნების გაცემის პრაქტიკა. კერძოდ, საქართველოს პარლამენტში 2016 წლიდან 2019 წლის მარტის ჩათვლით ჯამში წარდგენილი 212 საკანონმდებლო წინადადების უმეტესობამ უარყოფითი შეფასება მიიღო, დადებითი დასკვნა მხოლოდ 10-ზე გაიცა, მხოლოდ 5 დარეგისტრირდა კანონპროექტად. პრობლემურია ასევე, პარლამენტის კომიტეტების მიერ ისეთი საკონსულტაციო მექანიზმის გამოყენება, როგორიც არის სამუშაო ჯგუფები. 2016-2018 წლებში პარლამენტის 14 კომიტეტიდან სამუშაო ჯგუფები შექმნილი ქონდა მხოლოდ 6 კომიტეტს, რვა კომიტეტში არც ერთი სამუშაო ჯგუფი არ ფუნქციონირებდა.
არსებული მიგნებებიდან გამომდინარე, ვფიქრობთ რეკომენდირებულია:
- საკანონმდებლო საქმიანობაში მოქალაქეთა მონაწილეობის აღრიცხვის ერთიანი სისტემის შექმნის მიზნით კომიტეტის აპარატებისათვის შემუშავდეს სახელმძღვანელო დოკუმენტი, რომელშიც გაწერილი იქნება რა სახის ინფორმაციის აღრიცხვა, დამუშავება და რა ფორმით შენახვაა სავალდებულო.
- პარლამენტის საქმიანობის მიმართ მოქალაქეთა ინტერესის ზრდის შესაბამისად, მნიშვნელოვანია განხორციელდეს სხვადასხვა სახის საინფორმაციო/საგანმანათლებლო ღონისძიებები იმ მოქმედი/ახალი მექანიზმების (ელექტრონული და/ან ფიზიკური) შესახებ, რაც ხელს შეუწყობს მოქალაქეთა უშუალო მონაწილეობის გაზრდას საპარლამენტო საქმიანობაში. ამავდროულად, მნივშენლოვანია ერთიანი, საქართველოს პარლამენტის საზოგადოებასთან კომუნიკაციის სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის შექმნა/განხორციელება.
/public/upload/IDFI_2019/ogp/public_participation_in_parliaments_work.pdf
ინტერვიუ ისტორიკოს გიორგი მამულიასთან
07.03.2025
სიახლეების გამოწერა
