2017 წლის 15 დეკემბერს საქართველოს პარლამენტმა ახალი კონსტიტუციური ცვლილებები მეორე მოსმენით მიიღო. აღსანიშნავია, რომ ახალი კონსტიტუციური ცვლილებების თავდაპირველ მიზანს, კონკრეტულ საკითხებთან დაკავშირებით, ვენეციის კომისიის კრიტიკული შენიშვნების გაზიარება წარმოადგენდა. თუმცა, ცვლილებები, შეეხო სხვა, სრულიად ახალ საკითხებსაც, რომელთა შორისაც არის საჯარო ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვის ახალი საფუძვლების შემოღებაც.

როგორც ცნობილია, ცვლილებების ინიციატორი საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო იყო, რომლის მიერ შემოთავაზებულ ცვლილებას, ჩვენი შეფასებით, მნიშვნელოვნად შეეძლო გაეუარესებინა საჯარო ინფორმაციის დაცვის კონსტიტუციური სტანდარტი ქვეყანაში. ამასთან, გასათვალისწინებელია, რომ ვენეციის კომისიამ შეაფასა კონსტიტუციის ადამიანის უფლებების თავი და არც ერთი შენიშვნა არ გამოუთქვამს იმ მუხლზე, რომლის ცვლილებასაც იუსტიციის სამინისტრო ითხოვდა. ამასთან, 2017 წლის გაზაფხულზე, უკვე დასრულებული საკონსტიტუციო რეფორმის მიმდინარეობისას, არც იუსტიციის სამინისტროს გამოუთქვამს საჯარო კრიტიკა ამ მუხლთან დაკავშირებით.

საპარლამენტო განხილვების და მწვავე საზოგადოებრივი გამოხმაურებების ფონზე, საქართველოს პარლამენტმა სრულად არ გაიზიარა იუსტიციის სამინისტროს შეთავაზებები და ცვლილებები განსხვავებული შინაარსით მიიღო. პარლამენტის თავმჯდომარის განმარტებით, იუსტიციის სამინისტროს შემოთავაზებები არ იქნა გაზიარებული, რადგანაც იგი არსებულ კონსტიტუციურ გარანტიებზე დაბალ სტანდარტს აწესებდა. თავმჯდომარის განმარტებით, საბოლოოდ განხორციელებული ცვლილებებით კონსტიტუციურ დონეზე დაზუსტდა უფლების შეზღუდვის ის საფუძვლები, რომლებიც კანონმდებლობის დონეზე ისედაც არსებობდა, შესაბამისად ამ კუთხით სტანდარტი არ შეცვლილა.

გასათვალისწინებელია, რომ მე-2 მოსმენით მიღებული კონსტიტუციური ცვლილებებით უფრო მეტად დაკონკრეტდა სახელმწიფო საიდუმლოების ცნება და კონსტიტუციის დონეზე განისაზღვრა ის კრიტერიუმები თუ რა შემთხვევაში შეიძლება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის მოტივით არ გაიცეს საჯარო ინფორმაცია. ასეთად კი მოაზრებულია სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოება ან სამართალწარმოების ინტერესები. თავიდანვე უნდა აღინიშნოს, რომ ყველა ზემოთჩამოთვლილი საფუძველი, მისი კეთილსინდისიერი განმარტების შემთხვევაში, შეიძლება განხილულ იქნეს საჯარო ინფორმაციის შეზღუდვის ლეგიტიმურ საფუძვლად, თუმცა მნიშვნელოვანი გვგონია, რომ კონსტიტუციამ არ შექმნას შემდგომში საკანონმდებლო დონეზე უფლების შეზღუდვის მომეტებული, არაპროპორციული შეზღუდვის რისკები.

აღსანიშნავია, რომ პარლამენტის მიერ საბოლოოდ მიღებული ცვლილებები ამ კუთხით უფრო ნაკლებად საფრთხისშემცველია, ვიდრე იუსტიციის სამინისტროს მიერ წარმოდგენილი თავდაპირველი ვერსია იყო, რომელიც საჯარო ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვის ბევრად უფრო ზოგად და ფართო საფუძვლებს ითვალისწინებდა. კერძოდ, საჯარო ინფორმაციის შეზღუდვის საფუძვლად მითითებული იყო კონფიდენციალურობის დაცვა, რაც, ვფიქრობთ, ბუნდოვანი და არაგანჭვრეტადი ტერმინია, რომელსაც პრაქტიკაში გააფართოებდა საჯარო ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვის არეალს, შესაბამისად, მნიშვნელოვან ზიანს მოუტანდა სახელმწიფოში დემოკრატიული პროცესების განვითარებას.

გარდა საკითხის შინაარსობრივი მხარისა, ცალკე აღნიშვნას იმსახურებს პროცედურული პრობლემები, რომლებიც თან სდევდა საკითხის განხილვას. მიუხედავად იმისა, რომ პარლამენტში საკომიტეტო განხილვებზე სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებს ჰქონდათ შესაძლებლობა გამოეთქვათ საკუთარი მოსაზრებები წარმოდგენილ ინიციატივებზე, ცვლილებების მიღება და ახალი საკითხების შემოტანა ხდებოდა დაჩქარებული ტემპით, რაც უკიდურესად ართულებდა მნიშვნელოვან საკითხებზე დასაბუთებული და მომზადებული დისკუსიების წარმართვას.

მნიშვნელოვანია, რომ სახელმწიფო ორგანოები განსაკუთრებული პასუხისმგებლობით მოეკიდონ ქვეყნის მთავარი კანონის ტექსტის განხილვას და მომავალში არ დაუშვან ასეთ სწრაფ რეჟიმში კონსტიტუციური ცვლილებების მომზადება და განხორციელება.