მიუხედავად იმისა, რომ მოპოვებითი მრეწველობა ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ეკონომიკური სფეროა საქართველოსთვის, აღნიშნული სფერო მოკლებულია გამჭვირვალობასა და ანგარიშვალდებულებას. 2019 წლის OGP-ის გლობალური ანგარიში აჩვენებს, რომ გაუმჯობესებულ გამჭვირვალობას მივყავართ უკეთეს ეკონომიკურ შედეგებამდე, მათ შორის ზრდის პირდაპირ უცხოურ ინვესტიციებს და საკრედიტო სარეიტინგო მაჩვენებლებს. გამჭვირვალობა ხელს უწყობს პოლიტიკურ სტაბილურობას, შეკრების თავისუფლებას, დამოუკიდებელ მედიას და მოქალაქეების აქტიურ ჩართულობას სახელმწიფო პოლიტიკის განსაზღვრაში, მათ შორის ჯანმრთელობის, განათლებისა და ეკონომიკური ზრდის თვალსაზრისით.

OGP, რომელიც დაფუძნებულია დაინტერესებულ მხარეთა ინიციატივების ფარგლებში აღებულ ვალდებულებებზე, მიზნად ისახავს სახელმწიფოების მხრიდან ვალდებულებების აღების გზით გაზარდოს სამთავრობო გამჭვირვალობა, უფლებრივად გააძლიეროს მოქალაქეები, ებრძოლოს კორუფციას და ხელი შეუწყოს ახალ ტექნოლოგიებს უკეთესი მმართველობის დასანერგად. OGP მიესალმება სამთავრობო ინიციატივებს, რომელთა მიზანია გამჭვირვალობის გაზრდა ბუნებრივი რესურსების სფეროში, მათ შორის მოპოვებითი მრეწველობის გამჭვირვალობის ინიციატივის (EITI) მეშვეობით. EITI, რომელიც წარმოადგენს ნავთობის, გაზისა და მინერალური რესურსების მართვის მსოფლიო სტანდარტს, უზრუნველჰყოფს გამჭვირვალობასა და ანგარიშვალდებულებას ქვეყნის ბუნებრივი რესურსების მართვაში. ეს არის ეფექტური მეთოდი, რომელიც მოითხოვს წევრი სახელმწიფოებისგან ბუნებრივი რესურსების მენეჯმენტის შესახებ მნიშვნელოვან საკითხებთან დაკავშირებით ზუსტი ინფორმაციის დროულ გამოქვეყნებას.   

როგორც OGP, ასევე, EITI, მიზნად ისახავენ გააუმჯობესონ მმართველობა და ხელი შეუწყონ მოქალაქეთა ნდობაზე და შესაძლებლობებზე დაფუძნებულ მონაწილეობას. OGP ხელს უწყობს წევრ სახელმწიფოებს, რომ შეუერთდნენ EITI-ის და ორივე პლატფორმას აღებული აქვს ვალდებულება, რომ გააღრმავონ თანამშრომლობა და იკისრონ ერთობლივი ვალდებულებები მოპოვებითი მრეწველობის გამჭვირვალობისათვის. საერთო მიზნების არსებობის შემთხვევაში, სინერგია OGP-სა და EITI-ის შორის გაიზრდება. OGP-ისა და EITI-ის წევრმა სახელმწიფოებმა შესაძლოა OGP-ის სამოქმედო გეგმების შემუშავების შედეგად მიაღწიონ EITI-ს მიერ განსაზღვრულ მიზანს და მხარი დაუჭირონ EITI-ის პრინციპების განხორციელებას. OGP-ის წევრი სახელმწიფოებს, როგორიცაა გერმანია, უკრაინა, ინდონეზია, ლიბერია, სომხეთი, ფილიპინები და გაერთიანებული სამეფო, განხორციელებული აქვთ ასობით ვალდებულება ბუნებრივი რესურსების სფეროში, რომელსაც საინტერესო შედეგებამდე მივყავართ.

ფილიპინებმა სამოქალაქო საზოგადოების წევრებისთვის გააუმჯობესა წვდომა მოპოვებითი მრეწველობის მონაცემებზე და გახდა პირველი ქვეყანა, რომელმა მიაღწია დამაკმაყოფილებელ მაჩვენებელს EITI-ის სტანდარტის მიხედვით. ინდონეზიამ (რომელიც ასევე EITI-ის და OGP-ის წევრი სახელმწიფოა) განიცადა მოპოვებითი მრეწველობის სწრაფი ზრდა და აქვს EITI-ის პრინციპების შესაბამისი ვალდებულებები აღებული. ლიბერია ახორციელებს OGP-ის ვალდებულებებს ხელშეკრულებების ღიაობაზე, რომელიც მიზნად ისახავს ხელი შეუწყოს ბუნებრივი რესურსების პასუხისმგებლიან მენეჯმენტს.

ფოტო ეკუთვნის: Extractive Industries Transparency Initiative (EITI)

სამოქალაქო საზოგადოების ჯგუფები საქართველოში ადვოკატირებას უწევდნენ საქართველოს გაწევრებას EITI-ში OGP-ის ჩარჩოს მეშვეობით. 2013 წელს ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა (IDFI)რეკომენდაცია გაუწია საქართველოს მთავრობას, რომ EITI-ში გაწევრება აეღო როგორც OGP-ის ვალდებულება. EITI-ის შეუძლია ითამაშოს გადამწვეტი როლი თითოეულ სახელმწიფოში ღია მმართველობის მიზნების განხორციელებასთან დაკავშირებით.

მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო არ არის EITI-ს წევრი სახელმწიფო, შეუძლია გამოიყენოს OGP-ის სამოქმედო გეგმები იმისათვის, რომ აღებული ვალდებულებებით უფრო გააძლიეროს გამჭვირვალობა მოპოვებით მრეწველობაში.

აღნიშნული შეიძლება მიზნად ისახავდეს შემდეგ საკითხებს:

- ხელშეკრულებების და შემოსავლის გამჭვირვალობა და ბენეფიციარი საკუთრების ღიაობა;

- თანამშრომლობა OGP-სა და EITI-ის შორის საუკეთესო პრაქტიკის იდენტიფცირებისა და გაზიარებისთვის ბენეფიციარი საკუთრების საჯაროობისა და სახელმწიფო საწარმოებში გამჭვირვალობის დანერგვისთვის;

- OGP-სა და EITI-სთან მიმართებაში სამოქალაქო საზოგადოების სხვა ჯგუფებთან ერთად წინასწარ განსაზღვრული საკითხების ადვოკატირება.

საქართველო არის ბუნებრივი რესურსების მხრივ მდიდარი სახელმწიფო და არის დამოკიდებული უცხოურ ინვესტიციებზე. თუ სახელმწიფოს უნდა უფრო მეტად იყოს ინვესტორებისათვის მიმზიდველი მოპოვებით მრეწველობაში, ის უნდა შეურთდეს EITI-ის. OGP-ის მეშვეობით, რეგიონის სახელმწიფოებმა, როგორიცაა უკრაინა და სომხეთი, გააძლიერეს საკუთარი ქმედებები მოპოვებით მრეწველობაში მათ შორის ბენეფიციარი საკუთრების შესახებ ინფორმაციის ღიაობის თვალსაზრისით. გაზრდილი გამჭვირვალობა ნიშნავს გაზრდილ ნდობას და უფრო მეტი რაოდენობით ინვესტიციას, რომელიც ეკონომიკური და ტექნოლოგიური თვალსაზრისით აძლიერებს სახელმწიფოს. EITI არის სპეციალისტების ქსელი მოპოვებით მრეწველობაში, რომელსაც შეუძლია გააუმჯობესოს ლიცენზირების პრაქტიკა, ტრანზაქციების აღრიცხვა და გადასახადების გადახდის სისტემა.   

გარდა ნათელი ეკონომიკური ბენეფიტებისა, რაც თან ახლავს EITI-ში გაწევრებას, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ, რომ ქართულ საზოგადოებას აქვს უფლება იცოდეს თუ რა პოტენციალია ერთ-ერთ ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან ეკონომიკურ სექტორში და როგორ შეიძლება სიმდიდრე გადანაწილდეს.

საქართველოს უკვე აქვს OGP-იდან გამომდინარე ინტერსექტორული თანამშრომლობების მაგალითები. ინსტიტუციონალური თანამშრომლობის მექანიზმები, როგორიცაა სამოქალაქო საზოგადოებასა და ბიზნესს, და სამოქალაქო საზოგადოებასა და მთავრობას შორის, არ არის ახალი. შესაბამისად, საქართველოს აქვს პოტენციალი, რომ გახდეს EITI-ის წევრი სახელმწიფო და დაამტკიცოს, რომ ქვეყანა რჩება OGP-ის გამჭვირვალობის, ანგარიშვალდებულებისა და კარგი მმართველობის პრინციპების ერთგული.  

სტატია პირველად გამოქვეყნდა ვებგვერდზე: www.opengovpartnership.org