2023 წლის 9 ოქტომბერს ვენეციის კომისიამ მნიშვნელოვანი დასკვნა გამოაქვეყნა “საერთო სასამართლოების შესახებ” საქართველოს ორგანულ კანონში შეტანილ და შესატან ცვლილებებთან დაკავშირებით.
ვენეციის კომისიის დასკვნის ცხადი მითითებით, საქართველოს არ განუხორციელებია იმ დონის საკანონმდებლო ცვლილებები, რომელიც იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ფუნდამენტურ რეფორმად დაკვალიფიცირდებოდა. კომისიის შეფასებით, განხორციელებული დადებითი ცვლილებები არის ფრაგმენტული და იგი არ მიემართება იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრთა არჩევის, უფლებამოსილებების განაწილების ანდა გადაწყვეტილების მიღების წესს. აღსანიშნავია, რომ ვენეციის კომისიის დასკვნა სრულად თანხვედრაშია მართლმსაჯულების კოალიციის შეფასებასთან, რომლის მიხედვითაც, განხორციელებული ცვლილებები ფრაგმენტულია და არ პასუხობს მართლმსაჯულების სისტემის რეალურ გამოწვევებს.
პრობლემის სიმწვავის ნათლად წარმოსაჩენად ვენეციის კომისია მიუთითებს, რომ საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში არსებული მდგომარეობა შეიძლება აკმაყოფილებდეს ე.წ. ვეთინგის (საბჭოს წევრთა უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტა) კრიტერიუმებს.
უნდა აღინიშნოს, რომ ვენეციის კომისია დადებითად აფასებს საქართველოს მიერ გაწეულ ძალისხმევას რამდენიმე მიმართულებით. ამის სანიმუშო მაგალითია სასამართლოს გადაწყვეტილებების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფისთვის განხორციელებული ცვლილება და ახალ წესში დარჩენილი ხარვეზის აღმოსაფხვრელად წარდგენილი კანონის პროექტი. მიუხედავად ამისა, კომისიის დასკვნით, საკანონმდებლო ცვლილებები ვერ პასუხობს მართლმსაჯულების სისტემურ გამოწვევებს.
აღსანიშნავია, რომ ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის მოსაპოვებლად, საქართველომ სასამართლოს, მათ შორის, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს რეფორმა უნდა განახორციელოს ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების შესაბამისად. ვენეციის კომისიის მიერ იდენტიფიცირებული სისტემური გამოწვევების უგულებელყოფა და სათანადო შემხვედრი ნაბიჯის გადაუდგმელობა, ავტომატურად ნიშნავს EU-ს მიერ გაცემული ერთ-ერთი ფუნდამენტური რეკომენდაციის შეუსრულებლად დატოვებას.
ამ თვალსაზრისით გვსურს ყურადღება გავამახვილოთ, მართლმსაჯულების კოალიციის მიერ გამოქვეყნებულ ხედვასა და სამ საფეხურიანი რეფორმის განხორციელების საჭიროებაზე, ხოლო მის სრულ განხორციელებამდე გარდამავალი ღონისძიებების გამოყენების აუცილებლობაზე. აღსანიშნავია, რომ ამ ხედვის დანერგვაზე მუშაობის დაწყება, მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის მოპოვების შანსებს, ვინაიდან ეს იქნება ძლიერი გზავნილი მართლმსაჯულების სისტემურ გამოწვევებზე მუშაობის რეალური დაწყების შესახებ.