ანტიკორუფციული ბიუროს, სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის ეფექტიანობის, ინსტიტუციური დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის შემდგომი უზრუნველყოფა. ამ ორგანოებთან მიმართებით ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების შესრულება ინკლუზიური პროცესის გზით; კორუფციასა და ორგანიზებულ დანაშაულთან ბრძოლის საქმეების გამოძიების ძლიერი გამოცდილების (ევროკავშირის თარგმანში - მონაცემთა ბაზის) შექმნა.
______
* მომზადებულია ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის (IDFI), მმართველობის მონიტორინგის ცენტრის (GMC), საქართველოს დემოკრატიული ინციატივის (GDI) მიერ.
- ანტი-კორუფციული ბიუროს, სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის კანონმდებლობის გადახედვა ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების შესაბამისად;
- ODIHR-ის რეკომენდაციების შესრულება პერსონალურ მონაცემთა დაცვისა და სპეციალური საგამოძიებო სამსახურების ხელმძღვანელთა დანიშვნის პროცედურასთან დაკავშირებით;
- პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ ახალ კანონში არსებული ხარვეზების გამოსწორება და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის გაძლიერება ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების შესაბამისად;
- ანტი-კორუფციული ბიუროსა და შესაბამისი ძალოვანი სტრუქტურების ეფექტიანი და დამოუკიდებელი ფუნქციონირების უზრუნველყოფა, პოლიტიკური ნიშნით შერჩევითობის გარეშე; ქონებრივი დეკლარაციების შემოწმება ლეგიტიმურ შემოსავალთან მიმართებით და აუხსნელი განსხვავებების შემთხვევაში გამოძიებების დაწყება;
- დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმის შესრულება სისტემური მიდგომის საფუძველზე, ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების შესაბამისად;
- კორუფციულ საქმეებზე ჩატარებული გამოძიებების, სამართლებრივი დევნის, სასამართლო გადაწყვეტილებების და საბოლოო განაჩენების მონაცემთა ბაზის მომზადება; საჯარო კომუნიკაციისა და ანგარიშვალდებულების გაზრდა მაღალი დონის კორუფციულ საქმეებთან დაკავშირებით;
- ახალი ანტიკორუფციული სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის მიღება; მის აღსასრულებლად შესაბამისი ფინანსური რესურსების გამოყოფა და მონიტორინგის მექანიზმის შექმნა;
- OECD-ის ანტიკორუფციული ქსელის დატოვების თაობაზე გადაწყვეტილების გაწვევა და წინა შეფასების რაუნდების რეკომენდაციების შესრულება.
- იმგვარი სტატისტიკის წარმოება, რომელიც შესაძლებელს გახდის სისხლის სამართლის საქმეების მთელი ჯაჭვის მონიტორინგს. კერძოდ, დაწყებული გამოძიების, წარდგენილი ბრალდების და სასამართლოს მიერ გამოტანილი განაჩენების შემთხვევების რაოდენობის განსაზღვრა და სისხლისსამართლებრივი დევნის მიმართ გამოძიების ხარისხის და პროკურატურის მიდგომის შეფასება.
ანტიკორუფციული ბიურო:
- ანტიკორუფციული ბიუროს ინსტიტუციური და პერსონალური დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის გარანტიების უზრუნველყოფა ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების შესაბამისად, იმგვარად, რომ გადაწყვეტილი იქნეს ევროკომისიის დასკვნაში იდენტიფიცირებული საკვანძო გამოწვევები, მათ შორის:
- ანტიკორუფციული ბიუროსთვის მაღალი დონის კორუფციული საქმეების გამოძიების უფლებამოსილების მინიჭება; ამ მანდატის ეფექტურად განსახორციელებლად საჭირო ადმინისტრაციული და ფინანსური რესურსის გამოყოფა;
- ანტიკორუფციულ უფროსს თანამდებობაზე არჩევა საქართველოს პარლამენტის მიერ კვალიფიციური უმრავლესობით ან მრავალპარტიული შეთანხმებით;
- ანტიკორუფციული ბიუროს უფროსის ასარჩევად საჭირო კრიტერიუმების გაზრდა; უფროსისთვის და მისი მოადგილეებისთვის იმუნიტეტის გარანტიების განსაზღვრა.
- ანტიკორუფციული ბიუროს ანგარიშვალდებულების განსაზღვრა მხოლოდ პარლამენტის წინაშე;
- არსებული სახით, ანტიკორუფციული საბჭოსადმი ბიუროს ანგარიშვალდებულების გაუქმება.
- ანტიკორუფციული ბიუროს მიერ უფლებამოსილების ეფექტიანი განხორციელება, მათ შორის, მაღალი დონის კორუფციასთან მიმართებით; ბიურომ უნდა იმოქმედოს პოლიტიკური შერჩევითობის გარეშე, მათ შორის, ქონების დეკლარაციები უნდა შემოწმდეს ლეგიტიმურ შემოსავალთან მიმართებით და აუხსნელი განსხვავებების შემთხვევაში უნდა დაიწყოს გამოძიება;
- ანტიკორუფციული ბიუროს მიერ ინტერესთა კონფლიქტისა და უკანონო გამდიდრების შემთხვევების იდენტიფიცირება, რაც ქონებრივ დეკლარაციებზე დაკვირვების საშუალებით მოხდა, ხოლო შემდგომ საგამოძიებო უწყებას გადაცემა.
სხვა ანტიკორუფციული ღონისძიებები:
- კორუფციასთან ბრძოლის ფარგლებში, ანტიკორუფციული ბიუროს ინსტიტუციური გაძლიერებისა და დამოუკიდებლობის გარდა, ევროკომისია საქართველოს ხელისუფლებისგან სხვა ნაბიჯების გადადგმასაც მოელის, მათ შორისაა:
- OECD-ის ანტიკორუფციულ ქსელში დაბრუნება და წინა შეფასების რაუნდების რეკომენდაციების სრული იმპლემენტაცია;
- ახალი ანტიკორუფციული სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის მიღება და მის აღსასრულებლად შესაბამისი ფინანსური სახსრების გამოყოფა და ეფექტიანი მონიტორინგის მექანიზმის შექმნა;
- მაღალი დონის კორუფციული შემთხვევების აღრიცხვა და სტატისტიკის მუდმივად წარმოება/გასაჯაროება.
სპეციალური საგამოძიებო სამსახური და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახური:
- პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის ინსტიტუციური დამოუკიდებლობის გარანტიებისა და ეფექტიანობის გაძლიერება, სამსახურის ხელმძღვანელის შერჩევის წესის ცვლილება, ასევე მათი არსებული მანდატის დახვეწა და ახალი უფლებამოსილებების მინიჭება ევროკომისიის, ვენეციის კომისიისა და OSCE/ODIHR რეკომენდაციების შესაბამისად.
- სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის ინსტიტუციური დამოუკიდებლობის გარანტიებისა და ეფექტიანობის გაძლიერება, სამსახურის ხელმძღვანელის შერჩევის წესის ცვლილება, ასევე მათი არსებული მანდატის დახვეწა და ახალი უფლებამოსილებების მინიჭება ევროკომისიის, ვენეციის კომისიისა და OSCE/ODIHR რეკომენდაციების შესაბამისად. მათ შორის,
- სამსახურების უფროსის თანამდებობაზე განმწესების და თანამდებობიდან გადაყენების წესის ცვლილება, ასევე სამსახურის საკვანძო თანამშრომლებისთვის შესაბამისი ხარისხის იმუნიტეტის მინიჭება. მათ შორის, სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის ხელმძღვანელის შესარჩევი კომისიიდან გენერალური პროკურატურის ჩართულობის საკითხის გადახედვა. სამსახურის უფროსის შესარჩევი კრიტერიუმებისა და კომისიის მიერ კანდიდატთა შერჩევისთვის გადაწყვეტილების მიღების წესის გადახედვა;
- სამსახურის უფროსის სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემაზე პარლამენტის თანხმობის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების წესის ცვლილება;
- სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის მანდატის გადახედვა. მანდატის დაახლოება სამსახურის არსებობის რეალურ მიზნებთან. მანდატის გაფართოება, მათ შორის, პროკურორებზე, ისევე როგორც შს მინისტრზე, სუს-ის უფროსსა და გენერალურ პროკურორზე;
- სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის მიერ პროკურატურისგან საქმის მის იურისდიქციის დაქვემდებარების მოთხოვნაზე უარის, ასევე პროკურატურის მიერ სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისგან საქმის ამოღების და გამოძიების მიზნებისთვის სხვა ორგანოსთვის გადაცემის შესახებ გადაწყვეტილების წესის ცვლილება, იმგვარად, რომ არსებობდეს ამ გადაწყვეტილებების დასაბუთების ვალდებულება;
- საგამოძიებო სამსახურის ფუნქციური ავტონომიის უზრუნველყოფა საქართველოს პროკურატურისგან, მათ შორის, საგამოძიებო სამსახურისთვის საპროკურორო უფლებამოსილების განხორციელების შესაძლებლობის მინიჭების გზით;
- სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურისთვის უფლებამოსილების მინიჭება ყოველწლიურ ანგარიშთან ერთად მოამზადოს სპეციალური ანგარიშები საჭიროების არსებობის შემთხვევაში.
- სამსახურების აღჭურვა დაკისრებული ფუნქციების დამოუკიდებლად და ეფექტიანად განხორციელებისთვის საჭირო რესურსებით.
ანტიკორუფციული ბიურო:
კანდიდატის სტატუსის მონიჭების შემდეგ, საქართველოს მთავრობას კორუფციასთან ბრძოლის თვალსაზრისით, ახალ პირობებთან ერთად, წარსულში გადასადგმელი ნაბიჯებიც ხელახლა განესაზღვრა.
2024 წლის 21 თებერვალს, საპარლამენტო უმრავლესობამ დააინიციირა ცვლილებები კანონში “კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის შესახებ, თუმცა, გამოწვევას წარმოადგენს ის გარემოება, რომ არსებული მდგომარეობით, განსახორციელებელი ცვლილებები ძალიან მცირე დოზით მოიცავს ვენეციის კომისიის მიერ გაჟღერებულ რეკომენდაციებს.
- პირველი მოსმენით მიღებული ცვლილებების თანახმად, კანონში ზუსტდება ვენეციის კომისიის მიერ გამოკვეთილი შემდეგი საკითხები:
ა) ანტიკორუფციული ბიუროს ხელმძღვანელის ხელშეუხებლობის დაცვა - რაც მას იცავს სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემის, დაკავებისა და გაჩხრეკისგან, საქართველოს პარლამენტის წინასწარი თანხმობის გარეშე.
ბ) ნარკოტიკული ნივთიერების მოხმარება ან სავალდებულო ნარკოტესტის გავლაზე უარის თქმა უფლებამოსილ- ების შეწყვეტის მიზეზი ვეღარ იქნება.
გ) ბიუროს ხელმძღვანელს აღარ ექნება უფლებამოსილება, რომ ნარკოტიკული ტესტის გავლის დამადასტურებელი ცნობა მოითხოვოს თანამდებობის პირისგან;
- გავრცელებული ინფორმაციით, ახალი ანტიკორუფციული სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის შემუშავებით ანტიკორუფციული ბიუროა დაკავებული და ეს პროცესი მიმდინარეობს.
- 2024 წლის 19 თებერვალს საქართველოს მთავრობამ პარლამენტს წარუდგინა 2024 წლის საგაზაფხულო სესიისთვის გათვალისწინებული საქართველოს მთავრობის კანონშემოქმედებითი საქმიანობის მოკლევადიანი გეგმა. გეგმით გათვალისწინებულია “კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის შესახებ” საქართველოს კანონში ცვლილებების ინიციირება. 2024 წლის 21 თებერვალს ინიციირებული კანონპროექტი ითვალისწინებს, მათ შორის, გეგმაში იდენტიფიცირებული საკითხების დიდ ნაწილს. თუმცა, ამის გარდა, სამთავრობო გეგმის მიხედვით, ცვლილებებით უნდა მოგვარდეს შემდეგი საკითხები:
- თანამდებობის პირთა ქონებრივი მდგომარეობის სავალდებულო დეკლარირებას დაქვემდებარებულ პირთა წრის გაფართოება;
- ინტერესთა შეუთავსებლობის დეკლარაციის ფორმის შემუშავება;
- ანტიკორუფციული ბიუროსთვის კორუფციული რისკების შეფასებისა და შესაბამისი რეკომენდაციების გაცემა ადმინისტრაციული ორგანოებისთვის; საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 39-ე მუხლის მეორე 46 ნაწილით გათვალისწინებულ პირთა ჩამონათვალში ანტიკორუფციული ბიუროს დამატება.
- ანტიკორუფციულ ბიუროს არ ენიჭება კორუფციულ საქმეების გამოძიების უფლებამოსილება. ეს უფლებამოსილება კვლავაც სხვადასხვა უწყებ(ებ)ში დარჩება.
- უცვლელი რჩება ანტიკორუფციული ბიუროს ხელმძღვანელის არჩევის წესი, რაც იმას ნიშნავს, რომ პარლამენტის ნაცვლად, ბიუროს ხელმძღვანელს საქართველოს პრემიერ-მინისტრი დანიშნავს, საკონკურსო კომისიის მიერ წარდგენილი კანდიდატებიდან.
- არ მცირდება პრემიერ-მინისტრის როლი, როგორც ანტიკორუფციული ბიუროს ხელმძღვანელის შერჩევის, ასევე უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შემთხვევაში, რაც ვენეციის კომისიის თანახმად,
- პრემიერ-მინისტრს მეტისმეტად ძლიერ გავლენას ანიჭებს;
- უწყებათაშორისი ანტიკორუფციული საბჭოს მიმართ ანტიკორუფციული ბიუროს ანგარიშვალდებულება კვლავაც არ უქმდება, რაც ეწინააღმდეგება ვენეციის კომისიის მოთხოვნას. რეკომენდაციის თანახმად, ანტიკორუფციული ბიურო ანგარიშვალდებული უნდა იყოს მხოლოდ პარლამენტის წინაშე. არსებული მდგომარეობით, ანტიკორუფციული ბიურო ანგარიშვალდებულია პარლამენტისა და უწყებათაშორისი ანტიკორუფციული საბჭოს წინაშე, ხოლო დამატებით პრემიერ-მინისტრის მიერ მისი დანიშვნა და გათავისუფლება, ვენეციის კომისიის მიხედვით, ფაქტობრივ დონეზე “სამმაგ ანგარიშვალდებულებას” აყალიბებს.
- უცვლელად რჩება ბიუროს უფროსისთვის კანონით დადგენილი მინიმალური საკვალიფიკაციო მოთხოვნები, რაც ვენეციის კომისიის თანახმად არასაკმარისია
- საკანონმდებლო ცვლილებებით, თანამდებობის პირის მიერ დეკლარაციის არასწორად შევსების შემთხვევაში, ანტიკორუფციულ ბიუროს შეუძლია დაადგინოს ხარვეზი, რომლის აღმოფხვრისთვისაც გათვალისწინებულია ერთ თვიანი ვადა. კანონპროექტი პირდაპირ შეზღუდვას აწესებს ამ პერიოდის განმავლობაში დეკლარაციის გასაჯაროების ან მასში ასახული ინფორმაციის საჯარო ინფორმაციის სახით გაცემაზე.
- ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD) ანტიკორუფციული ქსელთან საქართველო ოფიციალურად 2023 წლიდან აღარ თანამშრომლობს. გადაწყვეტილების შეცვლა და ანტიკორუფციულ ქსელში დაბრუნება ევროკომისიის ერთ-ერთი მოთხოვნაა, რისკენაც OECD/ACN-მა კიდევ ერთხელ 14 მარტს მოუწოდა საქართველოს მთავრობას;
- OECD-ის ანტიკორუფციულ ქსელში დაბრუნების გარდა, საქართველოს მთავრობამ ასევე სრულად უნდა შეასრულოს OECD/ACN გასულ რაუნდებში გაცემული რეკომენდაციები;
სპეციალური საგამოძიებო სამსახური და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახური:
- 2023 წლის 18 დეკემბერს, ვენეციის კომისიამ მიიღო დასკვნა, რომლითაც შეაფასა სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის შესახებ კანონმდებლობაში განხორციელებული ცვლილებები. ამავე დასკვნაში ვენეციის კომისიამ გასცა რეკომენდაციები ორივე სამსახურის ინსტიტუციური გაძლიერების თვალსაზრისით.
- 2024 წლის 1 მარტს ძალაში შევიდა “პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ” საქართველოს ახალი კანონი, რომელიც მნიშვნელოვნად ცვლის პერსონალურ მონაცემთა დამუშავების მარეგულირებელ წესებს. მაგრამ ახალი კანონი, შინაარსობრივად, ნაკლებად ეხება ვენეციის კომისიის რეკომენდაციებით გათვალისწინებულ ინსტიტუციურ საკითხებს და არ ცვლის სამსახურის ინსტიტუციური გაძლიერებასა და დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებულ რეგულირებას.
- 2024 წლის 21 თებერვალს მმართველმა პარტიამ დააინიციირა საკანონმდებლო პაკეტი, რომელშიც შედის კანონპროექტები “სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის შესახებ” და “პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ” საქართველოს კანონებში ცვლილებების თაობაზე. კანონპროექტის განმარტებითი ბარათით, შემოთავაზებული ცვლილებების მიღების საჭიროებად სწორედ ევროკავშირის 9 ნაბიჯის ფარგლებში განსაზღვრული ვალდებულებები სახელდება.
კანონპროექტით:
- სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურსა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურს ენიჭება უფლებამოსილება საკუთარი ინიციატივით ნებისმიერ დროს გამოაქვეყნოს სპეციალური ანგარიში იმ საკითხების თაობაზე, რაც მის საქმიანობას უკავშირდება და მას მნიშვნელოვნად მიაჩნია.
- სახალხო დამცველს ეძლევა უფლებამოსილება სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის უფროსის შესარჩევი კომისიის წევრად არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის წევრთაგან წარადგინოს პირი, როგორც კონკურსის ჩატარების გზით, ასევე მის გარეშე.
- იზრდება სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის უფროსის არჩევის მიზნით შესარჩევი კომისიის დაკომპლექტების ვადები.
- იცვლება სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის უფროსის შესარჩევი საკონკურსო კომისიის მიერ გადაწყვეტილების მიღების წესი - კომისია სრული შემადგენლობის ხმათა უმრავლესობით შეარჩევს კანდიდატებს.
- ცვლილება შედის სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის უფროსის ხელშეუხებლობასთან დაკავშირებული საკითხის გადაწყვეტის წესში. კანონპროექტით, აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით პარლამენტი უბრალო უმრავლესობის ნაცვლად გადაწყვეტილებას მიიღებს სრული შემადგენლობის უმრავლესობით.
- უქმდება გამონაკლისი, რომელიც სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის საგამოძიებო ქვემდებარეობას გამორიცხავს პროკურორის მიერ ჩადენილი სისხლის სამართლის კოდექსის 108-ე, 109-ე, 111-ე, 113-ე−118- ე, 120-ე−124-ე, 126-ე, 1261, 137-ე−139-ე, 143-ე−144-ე და 150-ე−1511 მუხლებით გათვალისწინებული რომელიმე დანაშაულის შემთხვევაში. კანონპროექტები 2024 წლის 6 მარტს პირველი მოსმენით იქნა მიღებული.
- საგამოძიებო სამსახურის მანდატი კვლავ შეზღუდულია და არ ვრცელდება მაღალი თანამდებობის პირებზე (შსს-მინისტრზე, გენერალურ პროკურორზე და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსზე);
- საგამოძიებო სამსახურის წარმოებული გამოძიების ეფექტურობა და მის კომპეტენციას მიკუთვნებულ საქმეებზე სისხლის სამართლებრივი დევნის განხორციელება სრულად პროკურატურაზეა დამოკიდებული. ამ თვალსაზრისით, საქართველოს პარლამენტი უარს აცხადებს საგამოძიებო სამსახურს მიანიჭოს საგამონაკლისო შემთხვევებში საპროკურორო საქმიანობის განხორციელების შესაძლებლობა ან იგივე ლეგიტიმურ მიზნებს მიაღწიო სხვა სამართლებრივი მექანიზმით.
- საკანონმდებლო დონზე არ გახსნილა დისკუსია, ვენეციის კომისიის მიერ იდენტიფიცირებულ ერთ-ერთ მნიშვნელოვან გამოწვევაზე - ფარულ მოსმენებზე და ფარულის მოსმენის ტექნიკური ინფრასტრუქტურის ეფექტურ ზედამხედველობაზე, შესაბამისი დანაშაულების გამოძიებაზე და ამ თვალსაზრისით - პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურისა და საგამოძიებო სამსახურის როლზე.
ანტიკორუფციული ბიურო:
- ფუნდამენტური მნიშვნელობის საკითხები, რაც მათ შორის ვენეციის კომისიის მიერ არის იდენტიფიცირებული და ანტიკორუფციული ბიუროს ეფექტიანობასა და დამოუკიდებლობას უზრუნველყოფს, გათვალისწინებული არ არის.
- საქართველოს მთავრობა კვლავაც არ ბრუნდება OECD-ის ანტიკორუფციულ ქსელში, სადაც საქმიანობა ოფიციალურად 2023 წელს შეწყვიტა. ასევე, უცნობია, რატომ არ ხდება ამ გადაწყვეტილების შეცვლა.
- ამ დრომდე არ იკვეთება რაიმე ნიშანი, რომელიც მაღალ დონის კორუფციის საქმეთა ეფექტურ გამოძიებაზე მიუთითებდა.
სპეციალური საგამოძიებო სამსახური და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახური:
- “სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის შესახებ” და “პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ” საქართველოს კანონში შემოთავაზებული ცვლილებები, მართალია ნაწილობრივ პასუხობს ვენეციის კომისიის რეკომენდაციებს, თუმცა ცვლილებები სპორადულია და სათანადოდ ვერ უზრუნველყოფს სამსახურების ინსტიტუციურ დამოუკიდებლობას, მიუკერძოებლობასა და ეფექტურობას.
დეოლიგარქიზაციის არსებული სამოქმედო გეგმის გაუმჯობესება მრავალსექტორული, სისტემური მიდგომის განსახორციელებლად, ვენეციის
რეკომენდაციების შესაბამისად და გამჭვირვალე და ინკლუზიური პროცესის წარმოებით, რომელშიც ჩართულები იქნებიან ოპოზიციური პარტიები და
სამოქალაქო საზოგადოება.
_____
* მომზადებულია ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის (IDFI), მმართველობის მონიტორინგის ცენტრის (GMC), საქართველოს რეფორმების ასოციაციის (GRASS) მიერ.
- დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმის სრულყოფისა და შესრულების დაწყებისთვის შემდგომი ნაბიჯების გადადგმა, კორუფციულ საქმეებზე, განსაკუთრებით მაღალ დონეზე, ჩატარებული გამოძიებების, სამართლებრივი დევნის, სასამართლო გადაწყვეტილებების და საბოლოო განაჩენების მონაცემთა ბაზის მომზადება და პოლიტიკურ, სასამართლო და ეკონომიკურ სფეროებში ფართოპირადი ინტერესებისა და გავლენების კუთხით არსებულ გამოწვევებზე რეაგირება;
- სამოქმედო გეგმის შესრულება სისტემური მიდგომის საფუძველზე, ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების შესაბამისად; აღნიშნული მოიცავს ახალი ანტი-კორუფციული სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის მიღებას და მათ სრულყოფილ განხორციელებას სათანადო ფინანსური სახსრებისა და მონიტორინგის მექანიზმების უზრუნველყოფით;
- სამოქმედო გეგმის შესრულების კოორდინაციისა და მონიტორინგის უზრუნველსაყოფად, ინკლუზიური და ეფექტიანი მექანიზმის დროულად ამოქმედება, რომელიც ასევე მოემსახურება გეგმის საჭიროებისამებრ გადახედვას და შევსებას;
- ოლიგარქიის მავნე გავლენებთან ბრძოლა „სისტემური“ მიდგომის საფუძველზე; დეოლიგარქიზაციის ნაბიჯის შესრულება სხვა პრიორიტეტების შესრულების გზით, რაც ვენეციის კომისიის რეკომენდაციებთან სრულ შესაბამისობაშია;
- ვენეციის კომისიის მიერ დეოლიგარქიზაციის განხორციელების სისტემური მიდგომის ძირითადი მოთხოვნების ჯეროვნად იმპლემენტაცია, მათ შორის, მის იმპლემენტაციაში ჩართული საკვანძო ინსტიტუტების მიუკერძოებლობის, დამოუკიდებლობისა და ეფექტიანობის უზრუნველყოფა;
- არსებული სამოქმედო გეგმის დახვეწა ევროკავშირის უკუკავშირისა და ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების გათვალისწინებით, ასევე ოპოზიციისა და სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობით;
- სამოქმედო გეგმით გათვალისწინებული საკანონმდებლო ცვლილებების დროულად მიღება და ადმინისტრაციული ღონისძიებების დროულად გატარება;
- სამოქმედო გეგმით გათვალისწინებული ზომების პრაქტიკაში ეფექტიანი აღსრულება, მათ შორის, მაღალი დონის კორუფციის შემთხვევების გამოძიება და შესაბამისი საქმის წარმოება, რათა მოხდეს მავნე გავლენის აღმოფხვრა როგორც პოლიტიკურ, ასევე სასამართლო და ეკონომიკურ სფეროებში;
- სამოქმედო გეგმის შესრულების პროცესის პერიოდული, გამჭვირვალე და ეფექტიანი მონიტორინგის წარმოება.
საქართველოს ძალისხმევა დეოლიგარქიზაციის განსახორციელებლად თავდაპირველად სპეციალური კანონის მიღებაზე იყო ორიენტირებული („პერსონალური მიდგომა“). თუმცა 2023 წლიდან ვენეციის კომისიის რეკომენდაციების შესაბამისად, საქართველო სისტემურ მიდგომაზე გადაერთო. (უფრო დეტალურად, ვენეციის კომისიის რეკომენდაციებზე იხ. ანალიზი). ევროკომისიის ანგარიშის შემდგომ, საქართველოს მთავრობამ 2023 წლის 27 ნოემბერს საბოლოოდ დაამტკიცა „საქართველოში ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და 51 საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ინტერესების გადაჭარბებული გავლენის თავიდან არიდების სამოქმედო გეგმა“.
- დამტკიცებულია დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმა. საქართველომ უარი თქვა სპეციალური კანონის მიღებაზე და აირჩია სრულად სისტემური მიდგომა.
- საქართველომ დაიწყო დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმით გათვალისწინებული აქტივობების ნაწილის იმპლემენტაცია, მათ შორის, შეასრულა ან/და მიმდინარეობს მუშაობა GRECO-ს, MONEYVAL-ისა და FATF-ის რეკომენდაციების ნაწილის აღსასრულებლად.
- საკვანძო ინსტიტუციური რეფორმები, რომლებსაც არსებითი მნიშვნელობა აქვს დეოლიგარქიზაციის ვალდებული სათანადოდ
შესრულებისთვის არ ხორციელდება ან არსებითი ხარვეზებით მიმდინარეობს (სანიმუშოდ იხ. ნაბიჯი N6: მართლმსაჯულება და ნაბიჯი
N7: ანტიკორუფციული რეფორმა)
- არსებული მდგომარეობით, სამოქმედო გეგმა, დამტკიცების შემდგომ აღარ განახლებულა.
- დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმა არ არის ამბიციური და არ მოიცავს ან არასრულად/არასწორად მოიცავს საკვანძო სისტემურ რეფორმებს. გეგმა არ შეიცავს სიღრმისეულ მულტისექტორულ მიდგომას და დემოკრატიულ ინსტიტუტებს შორის კოორდინაციის მექანიზმების გაძლიერებას. ამ გეგმის განახლება და განვითარება პოლიტიკური დღის წესრიგში არ დგას.
- დეოლიგარქიზაციის სამოქმედო გეგმის შემუშავებისა და აღსრულების მონიტორინგის ეტაპზე არ იყო/არის უზრუნველყოფილი სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობა.
/public/upload/Analysis/9 Steps towards the European Union (status of implementation).pdf
IDFI-ის 2024 წლის ანგარიში
05.06.2025მედიის ადვოკატირების კოალიციის განცხადება
03.06.2025მედიის ადვოკატირების კოალიციის განცხადება
03.06.2025მედიის ადვოკატირების კოალიციის განცხადება
23.05.2025
სიახლეების გამოწერა
