2018 წლის დეკემბერში, საქართველოს პრეზიდენტის ინაუგურაციის შემდგომ, ძალაში შევიდა საქართველოს კონსტიტუციის ცვლილებები. შედეგად, საქართველოს პროკურატურა სრულად გამოეყო იუსტიციის სამინისტროს და დამოუკიდებელ უწყებად ჩამოყალიბდა. მისი ხელმძღვანელი გენერალური პროკურორია, ხოლო მისი დამოუკიდებლობის, გამჭვირვალობისა და ეფექტიანობის უზრუნველყოფა საპროკურორო საბჭოს დაევალა.

ეს რეფორმა, ერთი შეხედვით, უმნიშვნელოვანესი მიღწევაა საქართველოსთვის, რადგან წლების განმავლობაში საერთაშორისო და ადგილობრივი ორგანიზაციები პროკურატურის სისტემის რეფორმირების სწორედ ამ მიმართულებით განვითარებას უჭერდნენ მხარს. თუმცა, იგი შესაძლოა დიდ იმედგაცრუებად იქცეს, თუ პროკურატურამ გარდამავალ პერიოდში არ დაამტკიცა, რომ არის ინსტიტუციურად დამოუკიდებელი, ძლიერი და მიუკერძოებელი უწყება, რომლის გადაწყვეტილებაზეც გავლენას ვერ ახდენს ქვეყნის მმართველი ელიტა ან რომელიმე გავლენიანი პირი.

2018 წელს ხორავას ქუჩაზე მომხდარ გამოუძიებელ მკვლელობასთან დაკავშირებულმა მოვლენებმა საგრძნობლად შეარყია პროკურატურის რეპუტაცია და ისედაც დაბალი საზოგადოებრივი ნდობა. სწორედ ამიტომ, 2019 წელი იქნება უმნიშვნელოვანესი ამ უწყების საქმიანობაზე დასაკვირვებლად. თუმცა, სანამ ამას გავაკეთებთ, მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, თუ რა შეიცვალა კანონში და რა სამართლებრივი რეალობით იწყება 2019 წელი.

პროკურატურისთვის კანონმდებლობით მინიჭებული დამოუკიდებლობის მნიშვნელობა

საქართველოს პროკურატურისთვის დამოუკიდებლობის მინიჭება ცალსახად მნიშვნელოვანი წინსვლა იყო. ამასთან, პროკურატურამ უნდა უზრუნველყოს საკუთარი საქმიანობის მიუკერძოებლობა და კანონის უზენაესობის დაცვა; წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის ვერ შეასრულებს კონსტიტუციით მისთვის მინიჭებულ ფუნქციას. ამიტომ არის აუცილებელი ამ ინსტიტუციის დამოუკიდებლობა, რაც პირველ რიგში მის გარე გავლენებისგან გათავისუფლებას ნიშნავს.

ქვეყანაში განვითარებული ბოლოდროინდელი მოვლენები ცხადყოფს, რომ საქართველო ჯერ კიდევ მყიფე დემოკრატიის ქვეყანაა, სადაც სახელმწიფო ინსტიტუტები ხშირად მიდრეკილნი არიან პოლიტიკური დღის წესრიგის გატარებისკენ. პროკურატურის სისტემა კი შორს უნდა იდგეს პოლიტიკური პროცესებისგან, რადგან მისი საქმიანობის ერთ-ერთი პრინციპი სწორედ პოლიტიკური ნეიტრალიტეტია.

ამასთან, პროკურატურა არის ყველა დემოკრატიული ქვეყნისთვის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ინსტიტუტი, რომელიც არსებით როლს ასრულებს კანონის უზენაესობის დაცვის, ადამიანის უფლებათა დაცვის და დანაშაულთან ბრძოლის პროცესში, რაც, საბოლოო ჯამში, ქვეყანის სტაბილურობაზე და განვითარებაზე აისახება.

პროკურატურასთან დაკავშირებული საქართველოს მსგავსი პრობლემები ზოგ ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყანაშიც გვხვდება (მაგ: მონტენეგრო, სერბეთი, კვიპროსი, ა.შ.),. პრობლემის მოსაგვარებლად, ბევრმა ასეთმა ქვეყანამ გამოსავალი სწორედ ამ უწყებისთვის სრული დამოუკიდებლობის მინიჭებაში იპოვა. ამ ქვეყნებთან მიმართებით, ევროკავშირის და საერთაშორისო ორგანიზაციების შეფასებები მოწმობს, რომ პროკურატურისთვის დამოუკიდებლობის მინიჭებით ამ ინსტიტუციებმა მნიშვნელოვანი პროგრესი განიცადეს, როგორც კადრების გაძლიერების, ისე ინსტიტუციური შესაძლებლობების და ანგარიშვალდებულების გაზრდის თვალსაზრისით.

საერთაშორისო და ადგილობრივი ორგანიზაციები წლების განმავლობაში გამოხატავდნენ შეშფოთებას, რომ საქართველოს პროკურატურა პოლიტიკური ჩარევისგან თავისუფალი არ იყო. მიუხედავად გატარებული რეფორმებისა, როდესაც 2013 წელს იუსტიციის მინისტრს ჩამოერთვა საპროკურორო უფლებამოსილება და ის ვეღარ ერეოდა ინდივიდუალურ საქმეებში, და როდესაც 2015 წელს შეიცვალა მთავარი პროკურორის დანიშვნისა და გათავისუფლების წესი და ეს ფუნქცია საპროკურორო საბჭოს მიენიჭა, პროკურატურის სრული დეპოლიტიზაცია მაინც ვერ იქნა მიღწეული. საერთაშორისო ორგანიზაციები ამ ინსტიტუციის პოლიტიკური ჩარევისგან თავისუფლების საკითხს ყოველწლიურად ახსენებდნენ თავიანთ რეკომენდაციებში. შესაბამისად, საბოლოო გამოსავალი მისი აბსოლუტურად დამოუკიდებელ უწყებად ჩამოყალიბება იყო. სწორედ ეს არის საქართველოს პროკურატურისთვის დამოუკიდებლობის მინიჭების რაციონალი.

ჩამოყალიბდება კი საქართველოს პროკურატურა ძლიერ, პოლიტიკურად ნეიტრალურ, კანონის უზენაესობაზე დაფუძნებულ ინსტიტუტად, რომელიც დაიმსახურებს საზოგადოების ნდობას, დაიცავს მოქალაქეთა ინტერესებს და არ მოემსახურება პოლიტიკურ ნებას? ეს უახლოეს მომავალში გამოჩნდება, თუმცა, მანამდე, მნიშვნელოვანი იქნება მოკლედ განვიხილოთ კანონმდებლობის დონეზე რა ცვლილებები განიცადა ამ უწყებამ ინსტიტუციური დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდგომ.

პროკურატურის დამოუკიდებლობის გაძლიერებისთვის გატარებული საკანონმდებლო რეფორმები

საკანონმდებლო ცვლილებები 2017 წელს კონსტიტუციაში, ხოლო 2018 წლის ბოლოს პროკურატურის შესახებ ორგანულ კანონში აისახა. ორგანული კანონის პროექტის დამუშავება საქართველოს პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტმა იტვირთა, სადაც სპეციალური სამუშაო ჯგუფი შეიქმნა. მასში, როგორც პარლამენტისა და მთავრობის, ისე არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები მონაწილეობდნენ. თუმცა, პარლამენტმა ამ საკითხის წარმართვა მხარეთა თანასწორი მონაწილეობით ვერ მოახერხა, შეხვედრები ნაჩქარევ რეჟიმში იმართებოდა, და საბოლოოდ ორგანული კანონიც ნაჩქარევად იქნა მიღებული. თუმცა, ეს იმ პირობით მოხდა, რომ პარლამენტი მის გადახედვას საგაზაფხულო სესიაზე დაუბრუნდებოდა, ვენეციის კომისიის დასკვნის გამოქვეყნების შემდგომ. ორგანულ კანონთან დაკავშირებით, მის მიღებამდე, მრავალი შინაარსობრივი შენიშვნა ჰქონდათ არასამთავრობო ორგანიზაციებს. ვენეციის კომისიის საკმაოდ კრიტიკული დასკვნაც კანონის მიღების შემდეგ გამოქვეყნდა და ხშირად კომისიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების მოსაზრებები ერთმანეთს ემთხვეოდა. ვენეციის კომისიის ექსპერტებმა დასკვნაში მიუთითეს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მათი ვიზიტის პარალელურად პარლამენტში უკვე განიხილებოდა პროკურატურის შესახებ ორგანული კანონი, კომისიის მოსაზრებაში ასახული რეკომენდაციების მიხედვით კანონში ცვლილებები მომავალში შევიდოდა.

ა) ცვლილებები საქართველოს კონსტიტუციაში - საქართველოს კონსტიტუციით სასამართლო ხელისუფლებასა და პროკურატურას ერთი თავი დაეთმო და ამ უკანასკნელის შესახებ რეგულაციები ერთ მუხლში გაერთიანდა. პროკურატურის დამოუკიდებლობა საქართველოს კონსტიტუციით იქნა გარანტირებული. საპროკურორო საბჭო იქცა კონსტიტუციურ ორგანოდ და მთავარი პროკურორი გენერალური პროკურორით შეიცვალა. კონსტიტუციით განისაზღვრა გენერალური პროკურორის არჩევის ზოგადი წესი, ხოლო მისი თანამდებობიდან გადაყენება მხოლოდ იმპიჩმენტის გზით გახდა შესაძლებელი. რაც იმას ნიშნავს, რომ კონსტიტუციის დარღვევის ან ქმედებაში დანაშაულის ნიშნების არსებობის საფუძვლით გენერალური პროკურორის გადაყენების საკითხის აღძვრის უფლება მხოლოდ პარლამენტს აქვს.

ბ) საქართველოს ორგანული კანონი პროკურატურის შესახებ - საქართველოს კონსტიტუციურ ცვლილებებთან ჰარმონიზებისთვის, პარლამენტმა დაამტკიცა ორგანული კანონი „პროკურატურის შესახებ“. ძირითადი ცვლილებები საპროკურორო საბჭოსა და გენერალური პროკურორის არჩევის წესს შეეხო. თუმცა, ცვლილებები ამ კანონში ტექნიკური ხასიათის იყო. დეტალურად ეს საკითხები ქვემოთ იქნება განხილული და, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, საქართველოს პარლამენტი მიღებული კანონის ცვლილებებზე მუშაობას და მის ვენეციის კომისიის მოსაზრებებთან მორგებას საგაზაფხულო სესიაზე დაუბრუნდება.

საპროკურორო საბჭო

საპროკურორო საბჭო ახლადშექმნილი ორგანო არაა. ეს კოლეგიური ორგანო უკვე მეოთხე წელია არსებობს და მისი ძირითადი ფუნქცია გენერალური პროკურორის კანდიდატურის შერჩევა, მისი მოადგილეების დისციპლინური პასუხისმგებლობის საკითხის განხილვა და გენერალური პროკურორის ანგარიშის მოსმენაა. ასეთი შეზღუდული ფუნქციები გამართლებული შეიძლებოდა ყოფილიყო იმ რეალობაში, როდესაც საბჭო არ იყო კონსტიტუციური ორგანო და მისი მიზანი – პროკურატურის დამოუკიდებლობის, გამჭვირვალობის და ეფექტიანობის უზრუნველყოფა – კონსტიტუციით არ იყო გაწერილი. როდესაც ახალ რეალობაში კანონმდებელმა შეზღუდული უფლებამოსილებები დაუტოვა საბჭოს, ეს არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან მკაცრი კრიტიკის საგანი გახდა [1]. აღნიშნული გააკრიტიკა ვენეციის კომისიამაც.

ა) შემადგენლობა - საკონსტიტუციო ცვლილებების ძალაში შესვლამდე, საპროკურორო საბჭოს შემადგენლობაში 15 წევრი იყო, რომელთაგან იუსტიციის მინისტრი საბჭოს ex officio [2] წევრი და მისი თავმჯდომარე იყო. დანარჩენები იყვნენ: პროკურორთა კონფერენციის მიერ არჩეული 8 პროკურორი, პარლამენტის 2 წევრი (ერთი საპარლამენტო უმრავლესობის, ხოლო მეორე პარლამენტის იმ წევრთაგან არჩეული, რომლებიც უმრავლესობაში არ შედიან), 2 იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ არჩეული მოსამართლე და 2 აკადემიური წრეებიდან, ადვოკატთა ასოციაციის წევრებიდან ან/და არასამეწარმეო არაკომერციული იურიდიული პირების მიერ წარდგენილი პირებიდან შერჩეული წევრი.

იმის გათვალისწინებით, რომ ახალი კონსტიტუციით საბჭოს ყველა წევრი უნდა იყოს არჩეული, ხოლო საბჭოს თავმჯდომარე თავად საბჭოს წევრებმა უნდა აირჩიონ, პროკურატურის შესახებ ორგანულ კანონში საბჭოს შემადგენლობის ნაწილში შევიდა ტექნიკური ცვლილება. იუსტიციის მინისტრი აღარ იქნება საბჭოს წევრი და თავმჯდომარე, თუმცა ის პარლამენტს დასამტკიცებლად წარუდგენს წევრობის საკუთარ კანდიდატს; შედეგად, საპროკურორო საბჭოს შემადგენლობაში იქნება იუსტიციის მინისტრის მიერ წარდგენილი პირი.

ეს არის ის ერთადერთი ცვლილება, რომელიც საპროკურორო საბჭოს დაკომპლექტების წესმა განიცადა. რაც თავის მხრივ გააკრიტიკა ვენეციის კომისიამ, როგორც პროკურორთა რაოდენობის, ისე სამოქალაქო საზოგადოების დაბალი მონაწილეობის ნაწილში და მოუწოდა საქართველოს მთავრობას გაეზარდა საბჭოში სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენელთა რაოდენობა. ამ ეტაპზე, სამოქალაქო საზოგადოების არცერთი წარმომადგენელი არ არის საპროკურორო საბჭოს წევრი. ხოლო, არასამთავრობო ორგანიზაციებმა საბჭოში პოლიტიკური თანამდებობის პირების მაღალ რაოდენობაზე მიუთითეს (იუსტიციის მინისტრი, პარლამენტარები) და საბჭოში მოსამართლეთა წევრობაც გააკრიტიკეს. თუმცა, ამ ეტაპზე, საპროკურორო საბჭო დაკომპლექტებულია ისე, როგორც ორგანულ კანონში გაიწერა და ვენეციის კომისიაც და არასამთავრობო ორგანიზაციებიც საკანონმდებლო ცვლილებების მოლოდინში არიან.

ბ) ფუნქციები - საპროკურორო საბჭოს ფუნქციებსაც არ განუცდია მნიშვნელოვანი ცვლილება. მის ფუნქციებში შედიოდა იუსტიციის მინისტრის მიერ შერჩეული მთავარი პროკურორის კანდიდატის დამტკიცება, მთავარი პროკურორისა და მისი მოადგილეების მიმართ დისციპლინური სამართალწარმოების განხორციელება, მთავარი პროკურორის ანგარიშის მოსმენა, რეკომენდაციების შემუშავება და მთავარი პროკურორისთვის წარდგენა. საბჭოს ამ ფუნქციებმა მხოლოდ ერთი ცვლილება განიცადა და იუსტიციის მინისტრის ნაცვლად, მომავალში, გენერალური პროკურორის კანდიდატურის შესარჩევად საპროკურორო საბჭო ჩაატარებს კონსულტაციებს. ამასთან, იმის გათვალისწინებით, რომ გენერალური პროკურორის გადაყენება მხოლოდ იმპიჩმენტის წესით არის შესაძლებელი, საბჭოს მისი დისციპლინირების ფუნქციაც ჩამოერთვა.

საპროკურორო საბჭოს ფუნქციებთან მიმართებით, ვენეციის კომისიამ აღნიშნა, რომ საპროკურორო საბჭოს ახალი კონსტიტუციური როლი – უზრუნველყოს პროკურატურის დამოუკიდებლობა, გამჭვირვალობა და ეფექტიანობა – რთული მისაღწევი იქნება კანონით მისთვის მინიჭებული ფუნქციებით. მხოლოდ გენერალური პროკურორის კანდიდატურის შერჩევის უფლებამოსილება ვერ ჩაითვლება ზემოაღნიშნული როლის მიღწევის ეფექტიან საშუალებად.

გენერალური პროკურორი

გენერალური პროკურორის უფლებამოსილებები გაფართოვდა და თითქმის ყველა ის უფლებამოსილება, რაც იუსტიციის მინისტრის კომპეტენციას განეკუთვნებოდა, გენერალური პროკურორის ხელში გადავიდა. სხვა მრავალ უფლებამოსილებათა შორის, გენერალური პროკურორი:

- იღებს გადაწყვეტილებას პროკურატურის საკადრო საკითხებზე, პროკურატურის ორგანოების შექმნასა და გაუქმებაზე, მათი სამოქმედო ტერიტორიის განსაზღვრასა და სტრუქტურულ ერთეულთა კომპეტენციაზე ;

- უფლებამოსილია სათათბირო ხმის უფლებით დაესწროს საპროკურორო საბჭოს სხდომებს;

- ამტკიცებს სისხლის სამართლის პოლიტიკიდან გამომდინარე სახელმძღვანელო პრინციპებს. თუმცა, სისხლის სამართლის პოლიტიკის განსაზღვრის უფლებამოსილება საქართველოს პარლამენტს მიენიჭა;

- ამტკიცებს პროკურატურის თანამშრომელთა ეთიკის კოდექსს;

- განიხილავს საჩივრებსა და განცხადებებს.

გენერალური პროკურორისთვის ასეთი ფართო უფლებამოსილებების მინიჭების ფონზე, კიდევ უფრო მკაფიო ხდება საპროკურორო საბჭოსთვის უფლებამოსილებების გაფართოების საჭიროების საკითხი. კანონის მიღებამდე არასამთავრობო ორგანიზაციები მოუწოდებდნენ საქართველოს პარლამენტს ფუნქციები განაწილებულიყო გენერალურ პროკურორსა და საპროკურორო საბჭოს შორის. იგივე მოსაზრებას იზიარებს ვენეციის კომისიაც, და მიუთითებს, რომ კარიერის მართვის, ეთიკისა და წახალისების საბჭო საპროკურორო საბჭოს უნდა დაექვემდებაროს და ამ უკანასკნელის როლი უნდა გაიზარდოს პროკურორთა კარიერის მართვის ნაწილში. ამასთან, პროკურატურის საქმიანობის შესახებ ანგარიშზე, რომელსაც პარლამენტსა და საპროკურორო საბჭოს გენერალური პროკურორი წარუდგენს, წერილობითი მოსაზრების წარდგენის უფლებამოსილება საპროკურორო საბჭოს უნდა ჰქონდეს და ეს მოსაზრება ანგარიშის განუყოფელი ნაწილი უნდა გახდეს.

სათათბირო ორგანოები

პროკურატურის შესახებ ორგანული კანონის ერთ-ერთი სიახლეა გენერალური პროკურორის სათათბირო ორგანოები; კერძოდ: კარიერის მართვის, ეთიკისა და წახალისების საბჭო და სტრატეგიული განვითარებისა და სისხლის სამართლის პოლიტიკის საბჭო. ამ კოლეგიური ორგანოების შექმნა მნიშვნელოვანია, იმდენად, რამდენადაც გენერალური პროკურორი საბჭოებთან კომუნიკაციის შემდეგ მიიღებს გადაწყვეტილებებს ზემოაღნიშნულ საკითხებთან დაკავშირებით. თუმცა, საბჭოების მუშაობას ძირითადად სარეკომენდაციო ხასიათი აქვს. ამასთან, ვენეციის კომისიის მოსაზრებით, საპროკურორო საბჭოს ახალი კონსტიტუციური როლის გათვალისწინებით კარიერის მართვის, ეთიკისა და წახალისების საბჭო საპროკურორო საბჭოს უნდა ექვემდებარებოდეს.

ა) კარიერის მართვის, ეთიკისა და წახალისების საბჭოს უფლებამოსილებებია:

- ეთიკის კოდექსში და შეფასების სისტემაში ცვლილებების თაობაზე წინადადებების შემუშავება და რეკომენდაციების გაცემა და შემფასებელთა შესაბამისობის საკითხზე რეკომენდაციის გაცემა;

- დისციპლინური გადაცდომის, წახალისებისა და დაწინაურების საკითხებზე რეკომენდაციის გაცემა;

- საპრეტენზიო საბჭოს გადაწყვეტილებაზე საჩივრის განხილვა და საბოლოო გადაწყვეტილების მიღება.

ბ) სტრატეგიული განვითარებისა და სისხლის სამართლის პოლიტიკის საბჭოს უფლებამოსილებაა პროკურატურის სისტემის საქმიანობის ძირითადი მიმართულებებისა და განვითარების გეგმის სრულყოფის, პროგრამებისა და სხვა საჭიროებების განსაზღვრისა და სრულყოფის, სისხლის სამართლის პოლიტიკიდან გამომდინარე, მისი სახელმძღვანელო პრინციპების, სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის შემუშავებისა და სრულყოფის საკითხების განხილვა და რეკომენდაციის გაცემა.

გ) საპრეტენზიო საბჭო  დროებითი სათათბირო ორგანოა და ის პროკურორთა და პროკურატურის გამომძიებელთა საჩივრებს იხილავს მათი შეფასების შედეგების შესახებ. 2017 წლიდან პროკურორთა შეფასებისთვის მოქმედებს შეფასების სისტემა. თუმცა, პროკურატურის შესახებ კანონში შეფასების მარეგულირებელი ნორმები დეტალურად არ იყო გაწერილი, ხოლო ახალ ორგანულ კანონში პროკურორთა საქმიანობის შეფასებას ცალკე თავი დაეთმო. ორგანულ კანონში გაიწერა პროკურორთა საქმიანობის შეფასების და მისი შედეგების გასაჩივრების წესი და პროცედურა.

საპარლამენტო კონტროლი

პროკურატურის შესახებ ორგანული კანონით გაფართოვდა საპარლამენტო კონტროლი პროკურატურის საქმიანობაზე. პროკურატურის შესახებ ძველი კანონის მიხედვით, საპარლამენტო კონტროლის ფარგლები იყო მხოლოდ მთავარი პროკურორის ინფორმაციის მოსმენა და განხილვა, რომელიც პარლამენტის მოთხოვნით ან მთავარი პროკურორის ინიციატივით შეიძლებოდა განხორციელებულიყო.

დღევანდელი ჩანაწერი კანონში ავალდებულებს გენერალურ პროკურორს პროკურატურის საქმიანობის შესახებ ყოველწლიური ანგარიში წარუდგინოს პარლამენტს. ანგარიში პარლამენტს ყოველი წლის 15 მაისამდე წარედგინება. ამასთან, პარლამენტის მოთხოვნით გენერალური პროკურორი ვალდებულია მას დამატებით წარუდგინოს საქმიანობის შესახებ ანგარიში. კანონი ასევე აწესებს კონკრეტული საკითხების ჩამონათვალს, რასაც უნდა ეხებოდეს ანგარიში. ეს საკითხები ეხება:

- სისხლის სამართლის პოლიტიკის განხორციელების შედეგებს;

- ქვეყანაში ზოგადი კრიმინოგენური ვითარების შეფასებას, მათ შორის, გავრცელებული დანაშაულების სტატისტიკურ მაჩვენებლებს, მათი კატეგორიებისა და ტენდენციების მითითებით;

- სამართალწარმოების პროცესში ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვას;

- პროკურატურის საქმიანობის პრიორიტეტულ მიმართულებებს;

- პროკურორთა პროფესიული გადამზადებისა და განვითარების პროგრამებს.

მნიშვნელოვანია, რომ ანგარიშში არ უნდა იყოს ასახული კონკრეტული სისხლის სამართლის საქმის გამოძიებასთან, სასამართლო განხილვასთან და საქმის ცალკეულ გარემოებებთან დაკავშირებული საკითხები.

გენერალური პროკურორი (ან მისი მოადგილეები) ვალდებული გახდა, მოთხოვნის შემთხვევაში, დაესწროს პარლამენტის, ან მისი კომიტეტის და კომისიის სხდომებს, გასცეს კითხვებზე პასუხი და წარადგინოს საქმიანობის შესახებ ანგარიში. თუმცა, პარლამენტი ვალდებულია განსახილველი საკითხები წინასწარ აცნობოს გენერალურ პროკურორს, ხოლო ეს უკანასკნელი უფლებამოსილია არ გასცეს პასუხი კითხვებზე იმ საკითხების გარშემო, რაც მისთვის წინასწარ ცნობილი არ ყოფილა.

დასკვნა

მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს პროკურატურისთვის 2019 წელი უმნიშვნელოვანესი რეფორმით დაიწყო, საკანონმდებლო დონეზე ჯერ კიდევ მნიშვნელოვანი ხარვეზები გვხვდება, რამაც ეს უწყება მომავალში, შესაძლოა, გამოწვევების წინაშე დააყენოს.

აღნიშნულის თავიდან ასაცილებლად, აუცილებელია, გადაიხედოს საპროკურორო საბჭოს შემადგენლობა და ფუნქციები. მის შემადგენლობაში მინიმუმამდე უნდა შემცირდეს პოლიტიკური სუბიექტების მონაწილეობა (მაგალითად, პარლამენტარები და იუსტიციის მინისტრის მიერ წარდგენილი პირი). ამასთან, საბჭოს მოსამართლე წევრები აუცილებლად დადგებიან ინტერესთა კონფლიქტის საფრთხის წინაშე საბჭოსთვის ფუნქციების გაზრდის შემთხვევაში, შესაბამისად ისინი აღარ უნდა იყვნენ საბჭოს შემადგენლობაში. აუცილებელია საბჭოში გაიზარდოს სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლობაც.

რაც შეეხება საბჭოს ფუნქციებს, მათი გაზრდის გარეშე საბჭო ვერ შეასრულებს თავის კონსტიტუციურ როლს. ამიტომ, მნიშვნელოვანია, საბჭოსა და გენერალურ პროკურორს შორის გადანაწილდეს საკადრო საკითხების შესახებ გადაწყვეტილების მიღების უფლებამოსილება, ეთიკის საბჭოს როლი გადაეცეს საპროკურორო საბჭოს, საპროკურორო საბჭოს მიეცეს ქმედითი როლი პროკურატურის შესახებ ანგარიშის მომზადების პროცესში.

ეს არის ის აუცილებელი ნაბიჯები, რაც საკანონმდებლო ცვლილებების დონეზე უნდა გადაიდგას, ხოლო შემდგომ უმნიშვნელოვანესი იქნება მათი პრაქტიკული განხორციელების მონიტორინგი.

[1] ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი - https://idfi.ge/ge/idfi_opinion_on_draft_law_psg

ადამიანის უფლებების სწავლების და მონიტორინგის ცენტრი - https://emc.org.ge/ka/products/emc-is-mosazrebebi-prokuraturis-shesakheb-organuli-kanonis-proekttan-dakavshirebit  

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია - https://gyla.ge/ge/post/saiam-parlaments-prokuraturis-shesakheb-organuli-kanonis-proeqttan-dakavshirebit-tserilobiti-mosazrebebi-tsarudgina#sthash.a3OivWdr.dpbs

[2] პირი, რომელიც გარკვეულ თანამდებობაზე ყოფნის გამო არის რომელიმე ორგანოს წევრი  

ანალიზი მომზადდა ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის (IDFI) მიერ ევროკავშირის (EU) მხარდაჭერით. მის შინაარსზე სრულად პასუხისმგებელია IDFI და მისი შინაარსის აღქმა ევროკავშირის პოზიციად დაუშვებელია.