2013 წლის 10 აპრილს IDFI-იმ (ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი) საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროდან მიიღო ინფორმაცია 2012 წელს და 2013 წლის პირველ კვარტალში სამინისტროს თანამშრომლებზე გაცემული პრემიებისა და სახელფასო დანამატების შესახებ. მიღებული ინფორმაცია საშუალებას გვაძლევს გამოვარკვიოთ, თუ როგორი იყო აღნიშნული პერიოდის განმავლობაში სამინისტროში პრემიების და სახელფასო დანამატების გაცემის პრაქტიკა.

როგორც მიღებული დოკუმენტაციიდან ირკვევა 2012 წელს, როგორც ახალი ისე ძველი ხელისუფლების პირობებში, სამინისტროს  თანამშრომლები დამატებით ანაზღაურებას იღებდნენ პრემიის სახით.  2012 წლის განმავლობაში სამინისტროს თანამშრომლებზე სულ გაცემულია 1 751 431 ლარი. აღნიშნული თანხიდან სამინისტროს თანამდებობის პირებზე (მინისტრი, მინისტრის მოადგილეები, მინისტრის მრჩევლები) გაცემულია 238 180 ლარი.  შეიძლება ითქვას, რომ 2012 წელს დამატებითი ანაზღაურების ფორმად სახელფასო დანამატები ფაქტიურად არ გამოიყენებოდა, რადგან დროის ამ პერიოდში სულ გაცემულია 44 087 ლარის ოდენობის სახელფასო დანამატი, საიდანაც მინისტრებს და მათ მოადგილეებს არანაირი თანხა არ დარიცხვიათ. 

თუმცა, 2013 წლის პირველი სამი თვის განმავლობაში სამინისტროში დამატებითი ანაზღაურების ფორმა აშკარად შეცვლილია. სამინისტროში საგრძნობლად შემცირებულია ყოველთვიურად თანამშრომელთა პრემიით დაჯილდოების პრაქტიკა. სამი თვის განმავლობაში სამინისტროში გაცემულმა პრემიამ სულ შეადგინა 60 835 ლარი, საიდანაც  4335 ლარი  ერთჯერადად მიიღო მინისტრმა გიორგი კვირიკაშვილმა (საქართველოს მთავრობის განკარგულება) და დანარჩენი თანხით სარვამარტოდ სამინისტროში დასაქმებული თოთოეული ქალბატონი დაჯილდოვდა 500 ლარის ოდენობის პრემიით. თუმცა, 2013 წლიდან პრემიების გაცემის შემცირების კვალდაკვალ სამინისტროში დანერგილია დამატებითი ანაზღაურების ახალი ფორმა – სახელფასო დანამატი. სამი თვის განმავლობაში სამინისტროს თანამშრომლებზე გაცემულია 157 557,5 ლარის ოდენობის სახელფასო დანამატი, საიდანაც მინისტრმა და მისმა მოადგილეებმა მიიღეს 46 800 ლარი.

როგორც ზემოთ მოყვანილი მონაცემებიდან გამოიკვეთა ეკონომიკის სამინისტროში გაუქმდა პრემიის გაცემის და  დაინერგა სახელფასო დანამატის გაცემის პრაქტიკა. ზოგადად შეიძლება ითქვას, რომ 2013 წლიდან  შემცირებულია თანამშრომლებისათვის  ყოველთვიურად  გაცემული დამატებითი ანაზღაურების ოდენობა, რომელიც წლების მიხედვით გამოიყურება შემდეგნაირად.

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ 2013 წლიდან საშუალოდ ყოველთვიური დამატებითი ანაზღაურების (პრემიის და სახელფასო დანამატის ჯამი) შემცირება განპირობებულია იმ საჯარო მოხელეების  დამატებითი ანაზღაურების შემცირებით რომლებიც არ წარმოადგენენ  თანამდებობის პირებს, ხოლო მინისტრი და მისი მოადგილეები დაახლოებით  იგივე თანხით არიან წახალისებულნი, ამჯერად უკვე სახელფასო დანამატის სახით, როგორც ეს ხდებოდა 2012 წლის განმავლობაში პრემიის გაცემით.

რაც შეეხება უშუალოდ საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების ყოფილი და მოქმედი მინისტრების შემოსავლებს იგი შემდეგნაირად გამოიყურება. 2012 წლის 10 თვის განმავლობაში მინისტრ ვერა ქობალიას შემოსავალმა შეადგინა 70 800 ლარი (საშუალოდ ყოველთვიურად 7080 ლარი), ხოლო მინისტრ  გიორგი კვირიკაშვილის შემოსავალმა 5 თვის განმავლობაში (2012 წლის ნოემბერი – 2013 წლის მარტი) შეადგინა 29 910 ლარი (საშუალოდ ყოველთვიურად 5982 ლარი). აღნიშნული მონაცემებით გიორგი კვირიკაშვილის საშუალო ყოველთვიური შემოსავალი 1098 ლარით ჩამოუვარდება ვერა ქობალიას მიერ 10 თვის განმავლობაში მიღებულ საშუალო ყოველთვიურ შემოსავალს. თუმცა, აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ 1 თებერვლიდან საქართველოს მთავრობის განკარგულებით მინისტრები ყოველთვიურად სახელფასო დანამატის სახით მიიღებენ 4335 ლარს, ანუ მათი ყოველთვიური შემოსავალი განისაზღვრება 7875 ლარით. აღნიშნულიდან გამომდინარე შეიძლება ითქვას, რომ საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს მაგალითზე მინისტრის ყოველთვიური შემოსავალი გაიზარდა 795 ლარით.

საინტერესოა აგრეთვე, რომ ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს მიერ მოწოდებული მონაცემებით არ დასტურდება საქართველოს ფინანსთა მინისტრის  განცხადება, რომელიც მან საინფორმაციო სააგენტო „პირWელს“ ჩვენს მიერ გამოქვეყნებული მონაცემების კომენტარისას განუცხადა. იგი აღნიშნავდა, რომ ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრის 2012 წელს საშუალო ყოველთვიური შემოსავალი შეადგენდა 14 000 ლარს, მიღებული ოფიციალური დოკუმენტებით აღნიშნული თანხა შეადგენს ორჯერ ნაკლებს ანუ 7080 ლარს. 

ჩვენს მიერ ზემოთ გამოტანილი იქნა ეკონომიკის სამინისტროს მაგალითზე 2012-2013 წლებში საჯარო მოსამსახურეთა პრემიებით და სახელფასო დანამატებით დაჯილდოების პრაქტიკა. აღნიშნული კიდევ ერთხელ მოწმობს, რომ აუცილებელია შემუშავებული იქნას შესაბამისი საკანონმდებლო ნორმები, რომლებიც უზრუნველყოფს საჯარო მოსამსახურეებისათვის პრემიებისა და სახელფასო დანამატების მინიჭების წესის დარეგულირებას.

აღსანიშნავია აგრეთვე ის ფაქტი, რომ საჯარო მოსამსახურის სახელფასო დანამატი წარმოადგენს საჯარო მოსამსახურისათვის სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოყოფილ დამატებით ანაზღაურებას საჯარო მოსამსახურის სპეციალური მოთხოვნების და მის მიერ გაწეული დამატებითი საქმიანობის გათვალისწინების მიზნით. საქართველოს კანონით საჯარო სამსახურის შესახებ – დანამატის შესახებ აღნიშნულია შემდეგი: “სახელმწიფო დაწესებულების ხელმძღვანელს უფლება აქვს მოხელეს ზეგანაკვეთური მუშაობისა და განსაკუთრებით საპასუხისმგებლო ფუნქციური დატვირთვის გათვალისწინებით, ყოველწლიურად შრომის ანაზღაურების ფონდში წარმოქმნილი ეკონომიის ფარგლებში, დადგენილი წესით, საფინანსო წლის განმავლობაში დაუწესოს სხვა დანამატები.” ევროკავშირის ქვეყნებში დანერგილი პრაქტიკით საჯარო მოსამსახურის სახელფასო დანამატის ოდენობის განსაზღვრა ხდება საჯარო მოსამსახურის თანამდებობრივ სარგოს ოდენობასთან კავშირში და არ აღემატება კანონით განსაზღვრულ თანამდებობრივი სარგოს ოდენობას. შესაბამისად ბევრ კითხვას ბადებს საქართველოში დანამატის სახით ხელფასის ერთმაგი ოდენობის ყოველთვიური გაცემის პრაქტიკის (როგორც მინისტრების ისე მათი მოადგილეების მამართ) დანერგვის მართლზომიერება.

აღნიშნულ პრობლემასთან დაკავშირებით შეგიძლიათ იხილოთ ინსტიტუტის მიერ გამოქვეყნებული კვლევა: საჯარო მოსამსახურეთა ანაზღაურების სისტემები: ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები და საქართველო.