2023 წლის 13 მარტს ვენეციის კომისიამ გამოაქვეყნა შუალედური დასკვნა „დეოლიგარქიზაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის პროექტთან დაკავშირებით. კომისია კრიტიკულად აფასებს როგორც კანონის მიღების მეთოდს, აგრეთვე კანონის შინაარსსა და მისი შერჩევითად აღსრულების საფრთხეებს.
კანონის შინაარსის განხილვისას ვენეციის კომისია ასახელებს კანონის განჭვრეტადობის, პირადი ცხოვრებისა და გამოხატვის თავისუფლების, აგრეთვე სამართლიანი სასამართლოს უფლების თვალსაზრისით არსებულ გამოწვევებს, რომლებიც უშუალოდ კანონის ტექსტიდან მომდნარეობს. თუმცა, ვენეციის კომისია ყურადღების მიღმა არ ტოვებს საქართველოს სამართლებრივ და პოლიტიკურ კონტექსტს.
ვენეციის კომისია მიუთითებს, რომ დეოლიგარქიზაციის გამოწვევა შესაძლებელია გადაწყდეს სისტემური რეფორმების საშუალებით და “დეოლიგარქიზაციის” კანონიც ამ კონტექსტში უნდა იქნეს გააზრებული. კომისია საქართველოს მოუწოდებს, რომ გამოიყენოს სისტემური მიდგომა, კერძოდ, გააძლიეროს სასამართლოს დამოუკიდებლობა და მიუკერძოებლობა, გაატაროს ანტი-მონოპოლიური ღონისძიებები, მოაწესრიგოს მედიამფლობელობის კონცენტრაციის საკითხი, ხელი შეუწყოს საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობას, გააძლიეროს ანტი-კორუფციული ბრძოლა. ვენეციის კომისია აღნიშნავს, რომ ოლიგარქიის შესახებ ნებისმიერი სპეციფიკური კანონმდებლობა შეიძლება მიღებული იქნეს მხოლოდ ამ რეფორმების ფართო, სისტემურ კონტექსტში.
ვენეციის კომისიის მოსაზრებით, კანონი შეიცავს ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების, კერძოდ პირადი და ოჯახური ცხოვრების უფლების, აგრეთვე გამოხატვის, შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლების არამართლზომიერი შეზღუდვის რისკებს. კომისიის მიხედვით, კანონი ვერ აკმაყოფილებს უფლების შეზღუდვისთვის აუცილებელ „კანონით გათვალისწინებულობის“ კრიტერიუმს. კანონის დანაწესები იმდენად ბუნდოვანია, რომ უფლებებში ჩარევის სამართლებრივი საფუძვლის არსებობა საერთოდ კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას.
კრიტიკულად მნიშვნელოვან შენიშვნას წარმოადგენს გადაწყვეტილების მიმღები ორგანოს შეცვლის საკითხი. კანონის ბუნდოვანი ჩანაწერები, აგრეთვე სათანადო პროცესუალური გარანტიების არარსებობა ზრდის რისკებს, რომ მთავრობა გამოიყენებს საკუთარ ძალაუფლებას თავისი ეკონომიკური/პოლიტიკური მოწინააღმდეგეების მიმართ. ნიშანდობლივია, რომ ვენეციის კომისია მიუთითებს თანამდებობის პირების იმ საჯარო განცხადებებზე, რომელიც წინ უძღოდა კანონის მიღებას და სადაც საუბარია, რომ კანონი გამოყენებული იქნება ოპოზიციის წინააღმდეგ. მთლიანობაში, ვენეციის კომისია მიიჩნევს, რომ პირის „ოლიგარქად“ ცნობა, თავისი თანმდევი შედეგების გათვალისწინებით, არ შეიძლება პოლიტიკური უმრავლესობის ნებაზე იყოს დამოკიდებული.
საბოლოოდ, კომისიის მოსაზრებით კანონმდებლის მიერ არჩეული გზა, რომელიც ახდენს კონკრეტული პირების სტიგმატიზებას ბუნდოვანი კრიტერიუმების საფუძველზე, შეიცავს ადამიანის უფლებების შეზღუდვის მნიშვნელოვან რისკებს და ვერ შეუწყობს ხელს კანონის ლეგიტიმური მიზნების მიღწევას.
სიახლეების გამოწერა
