გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიერ ჩატარებული კვლევებისა და 2014 წლის 4-19 ნოემბერს საქართველოს მასშტაბით ჩატარებული მოსახლეობის საყოველთაო აღწერის წინასწარი შედეგების მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობის რიცხოვნობა წინა, 2002 წლის აღწერის შედეგებთან (4 371 535 ადამიანი) შედარებით 14,7%-ით შემცირდა და მოსახლეობის საერთო რაოდენობამ 3 729 635 ადამიანი შეადგინა. მიუხედავად იმისა, რომ უკანასკნელ წლებში შობადობის მაჩვენებლის გარკვეული დადებითი ტენდენციები შეინიშნება, დემოგრაფიულ საკითხებში ექსპერტთა ვარაუდით უახლოეს პერიოდში აღნიშნული მაჩვენებელი მნიშვნელოვნად გაუარესდება. ხსენებული ვარაუდი გამყარებულია იმ მოსაზრებით, რომ 2017-2018 წლებიდან ქორწინებისა და რეპროდუქციული პოტენციალის ასაკში შევა 90-იან წლებში დაბადებული მოსახლეობა, როდესაც საქართველოში შობადობა ძალიან დაბალი იყო. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ შეიმუშაოს შესაბამისი სახელმწიფო პოლიტიკა დემოგრაფიული პრობლემების მოგვარებისა და დემოგრაფიული მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით.
კვლევის მიზანია ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების მიერ შემუშავებული ოჯახის მხარდაჭერის პოლიტიკის შესწავლა და დემოგრაფიული პრობლემების მოგვარების მიზნით დანერგილი სახელმწიფო ღონისძიებების ანალიზი. კვლევა შეისწავლის საქართველოს საკანონმდებლო რეგულირებასა და საქართველოს მთავრობის მიერ შემუშავებულ პოლიტიკას ოჯახის მხარდაჭერის ღონისძიებებთან მიმართებით, ასევე ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში შემუშავებულ მრავალშვილიანი ოჯახების მხარდაჭერის პროგრამებს. საბოლოოდ, კვლევა წარმოადგენს რეკომენდაციებს საქართველოში ოჯახის მხარდაჭერის პოლიტიკისა და სტრატეგიების გაუმჯობესების მიზნით საუკეთესო ევროპული პრაქტიკის გათვალისწინებით.
კვლევა ოჯახის მხარდაჭერის პოლიტიკას ორი ძირითადი მიმართულებით განიხილავს: ოჯახის ფინანსური მხარდაჭერა და ოჯახისა და სამუშაოს შეთავსებისათვის სათანადო შრომითი გარემოს შექმნა. ოჯახის ფინანსური მხარდაჭერა მოიცავს შემდეგ ღონისძიებებს: ოჯახის ფინანსური დახმარება, ბავშვის დაბადებასთან დაკავშირებით ერთჯერადი ფულადი დახმარება (birth grant), ბავშვის მზრუნველობასთან დაკავშირებული ხარჯების დაფარვაში დახმარება (childcare allowance) და საგადასახადო შეღავათები. კვლევა წარმოადგენს ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებში არსებული თითოეული ფინანსური ღონისძიების ანალიზსა და საქართველოში არსებული ფინანსური დახმარების პროგრამების შეფასებას. შვებულებისათვის სათანადო პირობების შეფასების მიზნით, კვლევა განიხილავს საქართველოში არსებული შვებულების ხანგრძლივობისა და სახელმწიფოს მიერ შვებულების პერიოდში გაცემული თანხის ოდენობის შესაბამისობას ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებში არსებულ სტანდარტებთან.
კვლევაში ასევე პირველად არის განხილული საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობების მიერ საკუთარი ბიუჯეტების ფარგლებში მრავალშვილიანი ოჯახებისათვის გათვალისწინებული სოციალური შეღავათები თუ ფინანსური დახმარება. ადგილობრივი თვითმმართველობებიდან მიღებული დოკუმენტაცია ნათლად აჩვენებს, რომ საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში მრავალშვილიანების დახმარების მნიშვნელოვნად განსხვავებული სტანდარტი არსებობს. მთელ რიგ ადგილობრივ თვითმმართველობებში (მაგალითად: დმანისი, საგარეჯო, ქარელი, ჭიათურა, თერჯოლა, ბაღდათი, თიანეთი, მცხეთა, გარდაბანი) 2015 წლის მდგომარეობით მრავალშვილიანი ოჯახების დახმარების ცალკეული პროგრამა საერთოდ არ გააჩნიათ. განსხვავებით, ევროკავშირის მოწინავე ქვეყნებისა, საქართველოს დემოგრაფიული მდგომარეობის გაუმჯობესების ხელშეწყობის მიზნობრივი სახელმწიფო პროგრამა არ იცნობს ოჯახის ერთჯერად დახმარებას ბავშვის დაბადებასთან დაკავშირებით. აღნიშნული სახის დახმარებებს ვხვდებით, მხოლოდ სხვადასხვა ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტით გათვალისწინებულ სოციალური დახმარების პროგრამებში.
ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებში არსებული ოჯახის მხარდაჭერის პოლიტიკის შესწავლის საფუძველზე, საქართველოში არსებული დემოგრაფიული მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი წარმოგიდგენთ შემდეგ რეკომენდაციებს:
1) საქართველოს მთავრობამ უზრუნველყოს დემოგრაფიული მდგომარეობის გაუმჯობესების ხელშეწყობის ახალი მიზნობრივი სახელმწიფო პროგრამის დამტკიცება, სადაც გათვალისწინებული იქნება ოჯახის/ბავშვის დახმარებასთან დაკავშირებული შემდეგი საკითხები:
2) ადგილობრივმა თვითმმართველობებმა საკუთარი ბიუჯეტიდან ოჯახის/ბავშვის მხარდაჭერის პოლიტიკა განახორციელონ დემოგრაფიული მდგომარეობის გაუმჯობესების ხელშეწყობის მიზნობრივი სახელმწიფო პროგრამასთან კოორდინირებულად. კერძოდ:
3) საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, ევროკავშირის ქვეყნებში არსებული სტანდარტების შესაბამისად, უზრუნველყოს შესაბამისი კანონპროექტის მომზადება, სადაც გათვალისწინებული იქნება მრავალშვილიანი ოჯახებისათვის საგადასახადო შეღავათების დაწესება.
4) საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ უზრუნველყოს საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამაში მრავალშვილიანი ოჯახებისათვის უკეთესი პირობების და ჯანმრთელობის დაზღვევის მეტი გარანტიების შექმნა.
5) საქართველოს შრომის კოდექსში შევიდეს შესაბამისი ცვლილება, რომლის მიხედვითაც ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის, ასევე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულების პერიოდში გასაცემი ფულადი დახმარების ოდენობა განისაზღვრება დასაქმებულის შვებულებაში გასვლის წინა თვის ანაზღაურების ოდენობის 100%-ით და გაუქმდება შრომის კოდექსით დადგენილი ანაზღაურების ოდენობის ზედა ზღვარი (1000 ლარი).
მიგვაჩნია, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ უნდა დაიწყოს წარმოდგენილი რეკომენდაციების იმპლემენტაციისათვის საჭირო ღონისძიებების განხორციელება და ასახოს ისინი სტრატეგიულ დოკუმენტში.შესაძლებელია, ჩვენს მიერ ჩამოყალიბებული რეკომენდაციების დანერგვის რამდენიმეწლიანი გეგმის შედგენა, მათი ეტაპობრივი განხორციელების მიზნით, იმისთვის, რომ სტრატეგიულ დონეზე განისაზღვროს დღეს მიღწეული გაუმჯობესებული მაჩვენებლების შენარჩუნება და დემოგრაფიული მდგომარეობის გაუარესების მოსალოდნელი კრიზისული პერიოდის (2017 წლიდან) რისკების შემცირება.
კვლევა სრულად იხილეთ ბმულზე: ოჯახის მხარდაჭერის პოლიტიკა - ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები და საქართველო.
შესბამის ბმულებზე იხილეთ მედიცინის აკადემიური დოქტორის, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორის თენგიზ ვერულავას და ცენტრალური ევროპის უნივერსიტეტის (ბუდაპეშტი) დოქტორანტის ლელა რეხვიაშვილის წინამდებარე კვლევაზე შექმნილი რეცენზიები.
/public/upload/IDFI/IDFI/family support policy.pdf
სიახლეების გამოწერა
