ENG

 

 

 

 

გამოხატვის თავისუფლება v. პატივისა და ღირსების დაცვა

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

გამოხატვის თავისუფლება არსებითად მნიშვნელოვანია დემოკრატიული სახელმწიფოსათვის, მეტიც, იგი დემოკრატიული საზოგადოების არსებობის, მისი სრულფასოვანი განვითარების აუცილებელი წინაპირობაა და დიდი ხანია დემოკრატიული საზოგადოების განუყოფელ და ძირითად ფუნდამენტურ ელემენტს მიეკუთვნება. აღნიშნულ უფლებასთან მიმართებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა: „გამოხატვის თავისუფლება დემოკრატიული საზოგადოების საფუძველია, ამ უფლების სათანადო უზრუნველყოფის გარეშე პრაქტიკულად შეუძლებელია სხვა უფლებების სრულყოფილი რეალიზაცია.“

გამოხატვის თავისუფლების მნიშვნელობის მიუხედავად, აღნიშნული უფლება აბსოლუტური არ არის, რაც ნიშნავს, რომ იგი შესაძლოა რიგ შეზღუდვებს დაექვემდებაროს. ერთ-ერთი საფუძველი, რომლის არსებობის შემთხვევაშიც შესაძლოა თქვენი გამოხატვის თავისუფლება შეიზღუდოს, ცილისწამებაა.

ცილისწამებისა და, ზოგადად გამოხატვის თავისუფლებით სარგებლობის შესახებ უნდა იცოდეთ:

 

1. ცილისწამების განმარტება - ცილისწამება მოიცავს არსებითად მცდარი ფაქტის შემცველი და პირისათვის ზიანის მიმყენებელი, მისი სახელის გამტეხ განცხადებას.

2. ცილისწამებისათვის შესაძლოა სამოქალაქოსამართლებრივი პასუხისმგებლობა დაგეკისროთ, თუკი ცილისწამების ობიექტი (პირი ვის შესახებაც გააკეთეთ კონკრეტული განცხადება) აღნიშნულს სასამართლოს გზით მოითხოვს თქვენგან. კერძოდ, სასამართლომ შესაძლოა დაგაკისროთ შემდეგი სახის სამოქალაქოსამართლებრივი პასუხისმგებლობა:

 

მატერიალური ზიანის ანაზღაურება
მორალური ზიანის ანაზღაურება
ცილისმწამებლური განცხადების უარყოფა

ვის მიმართ ცილისწამებისთვის შეიძლება დაგეკისროთ სამოქალაქოსამართლებრივი პასუხისმგებლობა?

კერძო პირის ცილისწამებისთვის - თუ მოსარჩელე (პირი, რომელიც სასამართლოში შეიტანს სარჩელს მის წინააღმდეგ განხორციელებული ცილისწამების გამო) სასამართლოში დაამტკიცებს, რომ:
1. განცხადება შეიცავს არსებითად მცდარ ფაქტს უშუალოდ მის შესახებ;
2. ამ განცხადებით მას ზიანი მიადგა.
საჯარო პირის ცილისწამებისთვის - თუ მოსარჩელე სასამართლოში დაამტკიცებს, რომ:
1. განცხადება შეიცავს არსებითად მცდარ ფაქტს უშუალოდ მის შესახებ;
2. ამ განცხადებით მას ზიანი მიადგა;
3. განცხადებული ფაქტის მცდარობა განცხადების გამავრცელებელი პირისთვის წინასწარ იყო ცნობილი;
4. ან განცხადების გამავრცელებელმა გამოიჩინა აშკარა და უხეში დაუდევრობა, რამაც გამოიწვია არსებითად მცდარი ფაქტის შემცველი განცხადების გავრცელება.
კერძო პირები
ფიზიკური პირი
იურიდიული პირი, რომელიც არ არის საჯარო პირი ან ადმინისტრაციული ორგანო
საჯარო პირები
პირები, რომელთა გადაწყვეტილება ან აზრი მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს საზოგადოებრივ ცხოვრებაზე
პირები, რომელთაკენაც მათი გარკვეული ქმედების შედეგად ცალკეულ საკითხებთან დაკავშირებით მიმართულია
თანამდებობის პირები (პრეზიდენტი, პარლამენტის წევრები, მინისტრები, სახელმწიფო მინისტრები, მათი მოადგილეები, პროკურორები, მოსამართლეები, სხვ.)

რა შემთხვევაშია დაუშვებელი გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა? 

გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა, მათ შორის, ცილისწამების საფუძვლით იმთავითვე დაუშვებელია, თუ აღნიშნული მოიაზრებს თქვენ მიერ საკუთარი მოსაზრების გავრცელებას. აზრის აბსოლუტური თავისუფლება დაცულია საქართველოს კონსტიტუციით. ეს პრინციპი განმტკიცებულია „სიტყვისა და თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონშიც. კანონი ითვალისწინებს „აზრის“ განმარტებასაც. 

კერძოდ, „აზრში“ იგულიხმება:
შეფასებითი მსჯელობა
თვალსაზრისი
კომენტარი
ნებისმიერი სახით ისეთი შეხედულების გამოხატვა, რომელიც ასახავს რომელიმე პიროვნების, მოვლენის ან საგნის მიმართ დამოკიდებულებას და არ შეიცავს დადასტურებად ან უარყოფად ფაქტს
გარდა ამისა, არ შეიძლება დაგეკისროთ სამოქალაქოსამართლებრივი პასუხისმგებლობა ცილისწამებისათვის, თუ განცხადებას გააკეთებთ:
პოლიტიკური დებატების ფარგლებში;
პარლამენტის, ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს ან საკრებულოს წევრის მიერ თავისი მოვალეობის შესრულებასთან დაკავშირებით;
უფლებამოსილი ორგანოს მოთხოვნით;
წინასასამართლო ან სასამართლო პროცესზე;
ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს სხდომაზე;
სახალხო დამცველის წინაშე;
საკრებულოს სხდომაზე;
აგრეთვე მათი კომიტეტის/კომისიის სხდომაზე.

იხილეთ გზამკვლევის სრული ვერსია